Toàn cảnh hội thảo.

Thanh toán không dùng tiền mặt phát triển mạnh mẽ, minh bạch, tiện lợi

Chiều ngày 19/11, phát biểu tại Hội thảo “Thanh toán QR Code: Minh bạch và trải nghiệp không giới hạn”, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Phạm Tiến Dũng cho biết, hiện tại tất cả hàng hoá, dịch vụ trên đất nước Việt Nam đều có thể thanh toán bằng QR Code. Thanh toán không dùng tiền mặt hiện đã phát triển mạnh mẽ, một cách minh bạch, tiện lợi, trong đó có sự đóng góp của việc thanh toán bằng mã QR.

Theo lãnh đạo NHNN, thành công này đến từ ba trụ cột gắn kết là chính sách nhất quán của Chính phủ và NHNN về thanh toán không tiền mặt; sự ra đời của chuẩn QR thống nhất như VietQR và đặc biệt là sự đón nhận mạnh mẽ từ thị trường, từ các ngân hàng đến hàng triệu tiểu thương, người tiêu dùng.

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng phát biểu tại Hội thảo.

Thông tin thêm về kết quả thanh toán không dùng tiền mặt, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ thanh toán NHNN cho biết, trong 9 tháng đầu năm giao dịch thanh toán không tiền mặt đạt hơn 17,8 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 260 triệu tỷ đồng (tăng 43,32% về số lượng và 24,23% về giá trị).

Trong đó, qua kênh Internet đạt hơn 3,4 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 76 triệu tỷ đồng (tăng 51,2% về số lượng và 37,17% về giá trị). Qua kênh điện thoại di động đạt đạt hơn 11,5 tỷ giao dịch với giá trị đạt hơn 64 triệu tỷ đồng (tăng 37,37% về số lượng và 21,79% về giá trị). Đối với QR Code đạt hơn 337 triệu giao dịch với giá trị đạt 288.000 tỷ đồng (tăng 61,63% về số lượng và 150,67% về giá trị).

Bên cạnh hoạt động trong nước, Việt Nam đã triển khai dịch vụ thanh toán QR hai chiều với Thái Lan, Lào và Campuchia, phục vụ cả khách hàng Việt Nam và khách hàng các quốc gia đang hợp tác. Ông Tuấn cho biết các thị trường như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Ấn Độ và Đài Loan (Trung Quốc) dự kiến sẽ cung ứng ra thị trường trong giai đoạn 2025–2026.

Theo Vụ trưởng Vụ thanh toán NHNN, tại Việt Nam, thời gian qua nhiều đơn vị chấp nhận thanh toán có thói quen sử dụng mã QR cá nhân để nhận tiền thanh toán hàng hóa, dịch vụ từ khách hàng do những ưu điểm của hình thức thanh toán này mang lại tiện lợi, nhanh chóng, không mất phí, không cần ký kết hợp đồng...

Song, ông Tuấn cũng chỉ ra thực tế các đơn vị phát hành thương hiệu QR Code chưa thực sự hợp tác chặt chẽ với nhau để thực hiện mục đích liên thông trong thanh toán qua QR Code, dẫn đến bất tiện cho khách hàng trong quá trình sử dụng dịch vụ thanh toán qua mã QR.

Ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ thanh toán, NHNN trao đổi tại Hội thảo.

Bên cạnh đó, dịch vụ thanh toán xuyên biên giới đã hợp tác triển khai với một số các quốc gia như Thái Lan, Lào, Campuchia, tuy nhiên số lượng giao dịch chưa nhiều, chưa tương xứng với nhu cầu của thị trường.

Tại hội thảo, đại diện các bộ, ngành và chuyên gia đều nhất trí rằng việc chuyển đổi sang mã QR thanh toán sẽ mang lại ba nhóm lợi ích then chốt. Đối với người tiêu dùng, hình thức này giúp giao dịch minh bạch hơn, dễ dàng tra soát và đảm bảo tiêu chuẩn bảo mật cao.

Đối với doanh nghiệp, việc áp dụng QR thanh toán hỗ trợ quản lý bán hàng hiệu quả, đồng thời cung cấp dữ liệu phục vụ phân tích hành vi tiêu dùng. Còn đối với cơ quan quản lý, hệ thống thanh toán này giúp kiểm soát dòng tiền tốt hơn, nâng cao hiệu quả thu thuế và hoạch định chính sách thị trường, qua đó thúc đẩy tiêu dùng nội địa.

Sự chênh lệch về tỷ lệ giao dịch QR vẫn rõ rệt

Theo chia sẻ của ông Đỗ Tuấn Anh - Phó Tổng Giám đốc KiotViet, chỉ trong 2 năm, tổng số giao dịch đã tăng hơn 42%, từ khoảng 916 triệu giao dịch lên hơn 1,3 tỷ giao dịch. Riêng với hình thức thanh toán QRcode, tốc độ tăng trưởng còn ấn tượng hơn: từ 70,5 triệu giao dịch năm 2023 lên hơn 243,7 triệu giao dịch năm 2025, tức tăng gần 3,5 lần. Điều đó cho thấy VietQR không còn là hình thức “mới” nữa, nó đang dần trở thành thói quen thanh toán của người dùng và hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, theo ghi nhận từ KiotViet, sự chênh lệch về tỷ lệ giao dịch QR vẫn rõ rệt. Trong khi Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng chiếm tỉ trọng cao, thì nhiều tuyến huyện, xã và nông thôn vẫn đang đứng dưới 0,5%. Điều này cho thấy dư địa chuyển đổi số vẫn rất lớn, đặc biệt với khối hộ kinh doanh.

Trong thời gian tới, KiotViet đề xuất, cần chuẩn hóa kỹ thuật. Các bên cần thống nhất API, KYC và quy trình tích hợp để đảm bảo hệ thống QRPay vận hành ổn định, trên giao diện nhất quán cho merchant. Bên cạnh đó, phí giao dịch cần được công bố rõ ràng từ đầu, thủ tục đơn giản, hướng tới hoàn toàn online. Đây là yếu tố quyết định hộ kinh doanh có chuyển đổi và gắn bó hay không.

Các diễn giả trao đổi tại phiên thảo luận.

Cuối cùng, cần có hỗ trợ triển khai thực tế. QRPay sẽ được hướng dẫn trực tiếp trên giao diện KiotViet; đội ngũ hỗ trợ địa phương đồng hành từng bước cài đặt. Đồng thời, KiotViet cùng các ngân hàng và cơ quan thuế tổ chức hội thảo tuyên truyền và đào tạo.

Ông Đỗ Tuấn Anh cũng cho rằng, khi QRPay được triển khai đồng bộ và nhất quán, ngành Thuế sẽ có nguồn dữ liệu minh bạch, có cấu trúc, có thể đối soát được. Đây sẽ là đầu vào rất giá trị để giảm các khâu kiểm tra thủ công, hỗ trợ phân loại rủi ro và thúc đẩy quản lý thuế theo hướng thông minh, hiện đại.

Về phía cơ quan quản lý, ông Phạm Anh Tuấn định hướng một số giải pháp. Cụ thể, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán/trung gian thanh toán cần tập trung chú trọng mở rộng mạng lưới đơn vị chấp nhận thanh toán để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân và doanh nghiệp; Có biện pháp khuyến khích đơn vị chấp nhận thanh toán sử dụng QR Code thanh toán thay vì QR Code chuyển tiền;

Tăng cường hợp tác liên thông thanh toán giữa các thương hiệu cung cấp QR Code khác nhau nhằm đem lại tiện ích thanh toán cho khách hàng. Cùng với đó, hướng tới triển khai kết nối với các quốc gia khác như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore, Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia...; đẩy mạnh truyền thông để khách hàng biết tới dịch vụ, tăng cường công tác đào tạo nhân viên tại đơn vị chấp nhận thanh toán để bảo đảm khách hàng có thể nhận diện và sử dụng đúng dịch vụ thanh toán bán lẻ song phương qua QR Code.

Thu Hương