 |
| AI tạo ra vi rút tiêu diệt vi khuẩn là một thành công đột phá, nhưng cũng gióng lên cảnh báo “cực kỳ thận trọng” từ giới khoa học trong ngành bộ gene. |
Nhóm nghiên cứu tại California (Mỹ) đã sử dụng AI để thiết kế bộ gene của các thể thực khuẩn (bacteriophage), sau đó tổng hợp và thử nghiệm thành công trong phòng thí nghiệm. Kết quả cho thấy một số vi rút nhân tạo có khả năng lây nhiễm và tiêu diệt vi khuẩn E. coli, cho thấy các mô hình sinh ngôn (generative models) có thể tạo ra bộ gene hoạt động hiệu quả.
Các nhà khoa học từ Đại học Stanford và Viện Arc tại Palo Alto gọi đây là “thiết kế sinh học tạo sinh đầu tiên của các bộ gene hoàn chỉnh”. Jef Boeke, nhà sinh học tại NYU Langone Health, đánh giá đây là bước tiến quan trọng mở ra kỷ nguyên “sự sống do AI tạo ra”.
Trong thí nghiệm, AI có tên “Evo”, một mô hình tương tự ChatGPT, đã tạo ra 302 bộ gene hoàn chỉnh. Khi thử nghiệm trên vi khuẩn E. coli, 16 mẫu thể hiện khả năng phát triển và tiêu diệt vi khuẩn hiệu quả.
Brian Hie, trưởng phòng thí nghiệm Arc Institute, chia sẻ khoảnh khắc ngạc nhiên khi chứng kiến những vùng vi khuẩn bị tiêu diệt: "Thật ấn tượng, như thể chứng kiến sự sống mới do AI tạo nên."
AI được huấn luyện với khoảng 2 triệu dữ liệu bộ gene thực khuẩn, từ đó tạo ra thiết kế mới, bao gồm những sắp xếp gene không truyền thống và nhiều gene bị rút ngắn. Điều này mở ra triển vọng ứng dụng rộng lớn trong phát triển thuốc, công nghệ sinh học, nông nghiệp, và liệu pháp gene.
Samuel King, nghiên cứu sinh dẫn đầu dự án, nhận định: “Công nghệ này mang tiềm năng vô cùng to lớn.”
Tuy vậy, J. Craig Venter, nhà khoa học từng tham gia tạo ra tế bào tổng hợp, cảnh báo cần thận trọng tối đa: “Nếu công nghệ này bị sử dụng để tạo ra các mầm bệnh nguy hiểm như đậu mùa hay than độc (anthrax), hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.” Ông nhấn mạnh nguy cơ tiềm ẩn từ các thử nghiệm ngẫu nhiên khi không kiểm soát được kết quả.
Mặc dù còn nhiều giới hạn và lo ngại, các chuyên gia đều công nhận đây là kết quả ấn tượng, hứa hẹn định hình tương lai kỹ thuật di truyền và công nghệ sinh học hiện đại.
Bình luận