TS Nguyễn Thanh Bình, chuyên gia tư vấn an ninh mạng, công ty FPT IS

Trước sức ảnh hưởng ngày càng sâu rộng của các tập đoàn công nghệ và Trí tuệ nhân tạo (AI) đối với kinh tế – xã hội, nhiều quốc gia đã tìm cách đổi mới tư duy quản lý và ngoại giao công nghệ. Từ góc nhìn của chuyên gia tư vấn an ninh mạng, TS Nguyễn Thanh Bình, công ty FPT IS - Tập đoàn FPT, mô hình “Đại sứ công nghệ” có thể là một gợi ý đáng tham khảo, giúp Việt Nam chủ động hơn trong tiếp cận công nghệ lõi, đối thoại với các “Big Tech” và tham gia định hình xu hướng phát triển công nghệ trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Theo TS Nguyễn Thanh Bình, sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là AI, đang bước sang một giai đoạn mới, khi tác động của nó không còn giới hạn trong không gian số mà đã thâm nhập trực tiếp vào đời sống vật chất và tâm lý xã hội. Từ xe tự lái, robot, cho tới các hệ thống vũ khí hay nền tảng mạng xã hội, công nghệ không chỉ “hỗ trợ” mà ngày càng có xu hướng "thay thế", định hình hành vi và nhận thức của con người.

Trong bối cảnh đó, ông Bình cho rằng cần nhìn nhận rõ vai trò của các tập đoàn công nghệ lớn đứng sau các nền tảng và công nghệ lõi. Những doanh nghiệp này không chỉ sở hữu năng lực công nghệ vượt trội mà còn có quy mô tài sản và lượng người dùng lớn hơn nhiều quốc gia. Chính quy mô và sức ảnh hưởng ấy khiến họ có khả năng tác động sâu rộng đến kinh tế, xã hội, thậm chí cả an ninh và chủ quyền số của các nước.

Từ góc nhìn an ninh mạng, ông Bình gợi mở một cách tiếp cận mới: coi các “Big Tech” (các tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới như Google, Meta, Microsoft, Apple...) như những “thực thể mang dáng dấp quốc gia” trong không gian số. Lập luận này xuất phát từ thực tế rằng các tập đoàn công nghệ vừa có nguồn lực, vừa có mục tiêu chiến lược riêng, đôi khi không hoàn toàn trùng khớp với lợi ích quốc gia nơi họ hoạt động. Do đó, việc ứng xử với họ chỉ thuần túy theo logic doanh nghiệp – thị trường có thể là chưa đủ.

Chuyên gia dẫn ví dụ kinh nghiệm quốc tế, trong đó nổi bật là mô hình “Đại sứ công nghệ” mà Đan Mạch đã triển khai từ năm 2017. Thay vì chỉ cử đại sứ tới các quốc gia theo nghĩa truyền thống, Đan Mạch chủ động đặt đại diện ngoại giao tại các trung tâm công nghệ lớn như Thung lũng Silicon. Cách tiếp cận này xuất phát từ nhận thức rằng ảnh hưởng của các tập đoàn công nghệ đối với đời sống quốc gia có thể lớn hơn cả nhiều đối tác nhà nước. Nhờ đó, nước này đã xây dựng được các kênh đối thoại trực tiếp với lãnh đạo cấp cao của các công ty công nghệ, đồng thời thúc đẩy hợp tác và bảo vệ lợi ích quốc gia hiệu quả hơn.

Từ thực tiễn đó, ông Bình cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể nghiên cứu và tham khảo mô hình “Đại sứ công nghệ” như một giải pháp chính sách mới. Theo đề xuất, Việt Nam có thể cử các đại diện chuyên trách về công nghệ tới những trung tâm đổi mới sáng tạo toàn cầu, song song với hệ thống đại sứ quán truyền thống. Những “đại sứ” này sẽ đóng vai trò kết nối trực tiếp với các tập đoàn công nghệ lớn, tìm kiếm cơ hội tiếp cận và chuyển giao công nghệ lõi, cũng như hỗ trợ đưa sản phẩm công nghệ “Make in Vietnam” ra thị trường quốc tế.

Bên cạnh đó, việc hiện diện trực tiếp tại các “điểm nóng” công nghệ cũng giúp Việt Nam nắm bắt sớm xu hướng phát triển công nghệ và chính sách pháp lý toàn cầu. Từ nguồn thông tin thực tiễn này, cơ quan quản lý trong nước có thể xây dựng và điều chỉnh chính sách phù hợp hơn, tránh tình trạng bị động hoặc lệch pha so với thế giới.

Tổng thể, theo góc nhìn của TS Nguyễn Thanh Bình, mô hình “Đại sứ công nghệ” không phải là giải pháp thay thế cho các cơ chế hiện có, mà là một kênh bổ trợ chiến lược. Trong bối cảnh công nghệ ngày càng chi phối mạnh mẽ đời sống kinh tế - xã hội, việc chủ động thiết lập các công cụ ngoại giao mới có thể giúp Việt Nam tăng năng lực tự chủ, nâng cao vị thế và tham gia sâu hơn vào quá trình định hình tương lai công nghệ toàn cầu.

Xem thêm:

Đăng Khoa