Thanh thiếu niên đang sử dụng mạng xã hội ngày một nhiều

Các thiếu niên ở Australia đã bị cấm sử dụng các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram và TikTok... Thủ tướng Anthony Albanese nói rằng trẻ em “nên được chơi ngoài trời, thử các môn thể thao khác nhau, khám phá âm nhạc và nghệ thuật, hoặc vui chơi thỏa thích trong hồ bơi”.

Lệnh cấm này gây ra nhiều ý kiến ​​trái chiều. Những người ủng hộ cho rằng đây là bước đi cần thiết để hạn chế các hành vi gây hại trên mạng. Những người chỉ trích cho rằng nó xâm phạm quyền riêng tư cá nhân và có thể khó thực thi. 

Những nền tảng nào cấm trẻ em sử dụng tại Australia?

Độ tuổi tối thiểu để sử dụng hầu hết các nền tảng mạng xã hội ở Australia và trên toàn thế giới thường là 13 tuổi, mặc dù nhiều em nhỏ vẫn tìm cách "lách" để có thể sử dụng. Theo lệnh cấm mới, trẻ em dưới 16 tuổi ở Australia không được phép có tài khoản mạng xã hội riêng. Trẻ em ở mọi lứa tuổi vẫn có thể xem nội dung mà không cần đăng nhập tài khoản nếu nền tảng đó cung cấp tính năng này, nhưng các em không thể đăng bài, bình luận hoặc nhắn tin cho người dùng khác.

Các chủ sở hữu nền tảng phải ngăn chặn trẻ em dưới 16 tuổi tạo tài khoản. Các công ty vi phạm lệnh cấm sẽ phải đối mặt với mức phạt lên tới 49,5 triệu đô la Australia (32 triệu USD). Trẻ em vị thành niên và cha mẹ của các em sẽ không bị phạt vì vi phạm các quy định.

9 nền tảng nằm trong diện áp dụng hạn chế độ tuổi tại Australia là: Facebook, Instagram, Threads, Snapchat, TikTok, X, YouTube, Reddit và Kick.

Tuy nhiên, cũng có những nền tảng mạng xã hội không nằm trong diện cấm trẻ em. Đó là Discord, GitHub, LEGO Play, Roblox, Steam và Steam Chat, Google Classroom, Messenger, WhatsApp và YouTube Kids.

Luật cho phép chính phủ cập nhật danh sách các nền tảng bị cấm khi thấy dịch vụ của họ có nguy hại cho trẻ em.

Tại sao chính phủ Australia lại ban hành lệnh cấm này?

Áp lực buộc chính phủ Australia phải hành động sau các cuộc điều tra của Quốc hội về vấn đề an toàn trên mạng và nội dung trực tuyến. Những cuộc điều tra đó bao gồm những lời khai đầy xúc động từ các nạn nhân bị lạm dụng trực tuyến và cha mẹ của những đứa trẻ đã tự tử.

Ở một mức độ nào đó, chính phủ đã bị dồn vào thế phải hành động. Năm 2024, hãng thông tấn News Corp đã phát động chiến dịch mang tên “Hãy để thiếu niên được là trẻ con”, kêu gọi cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội - một ý tưởng được đảng đối lập ủng hộ. Chỉ trong vài tháng, Thủ tướng Anthony Albanese đã thúc đẩy dự luật thông qua Quốc hội, nói rằng ông muốn “trẻ em được sống đúng với tuổi thơ của mình”.

Ủy viên An toàn mạng của Australia, bà Julie Inman Grant, cho biết trẻ em không thể chống lại sức mạnh của mạng xã hội. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với báo chí, bà đã nói rằng: “Hy vọng là chúng ta ít nhất có thể bảo vệ trẻ em khỏi một số tính năng nguy hiểm và lừa đảo. Với các thuật toán thao túng, các thủ đoạn đen tối và những cạm bẫy, đây thực sự không phải là một thứ trẻ em có thể chống lại”.

Ngoài ra, còn có nhiều lo ngại về tác động của việc sử dụng màn hình quá lâu đối với trẻ em và tính chất gây nghiện của mạng xã hội.

Mạng xã hội tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với thanh thiếu niên

Các nền tảng mạng xã hội sẽ xác minh độ tuổi người dùng như thế nào?

Để tuân thủ lệnh cấm, các nền tảng có thể sẽ triển khai nhiều lớp kiểm tra độ tuổi. Các biện pháp này nhìn chung được chia thành ba loại: xác minh độ tuổi, ước tính độ tuổi và suy luận độ tuổi.

Xác minh tuổi: Bao gồm việc xem xét các giấy tờ chứng minh tuổi, mặc dù các nền tảng không được phép chỉ dựa vào giấy tờ tùy thân do chính phủ cấp.

Ước tính tuổi: Sử dụng dữ liệu sinh trắc học - phân tích khuôn mặt, giọng nói hoặc các đặc điểm thể chất của người dùng thay đổi theo tuổi tác.

Suy luận tuổi: Xem xét hành vi trực tuyến như lựa chọn từ ngữ, lịch sử duyệt web hoặc mạng lưới bạn bè để ước tính tuổi của người dùng.

Theo các công ty công nghệ, việc xác định một người trên hay dưới 16 tuổi chỉ dựa trên các đặc điểm sinh lý là một thách thức đặc biệt.

Khó cấm triệt để?

Ngay cả chính phủ Australia cũng không kỳ vọng lệnh cấm này sẽ hoàn toàn triệt để. Xét cho cùng, rất nhiều trẻ em trên khắp thế giới vẫn tìm cách tiếp cận rượu hoặc thuốc lá trước khi đủ tuổi hợp pháp để mua chúng, và luật pháp Australia phản ánh thực tế đó. Luật quy định các nhà điều hành mạng xã hội phải thực hiện “các bước hợp lý” để tuân thủ, điều đó có nghĩa là các công ty có thể sẽ không bị phạt nếu một số trẻ vị thành niên tìm cách lách luật.

Cơ quan quản lý an toàn trực tuyến cho biết họ có thể sẽ yêu cầu các nhà điều hành nền tảng cung cấp chi tiết số lượng người dùng tài khoản ở các độ tuổi khác nhau trước và sau khi lệnh cấm có hiệu lực. Họ cũng có thể hỏi các nền tảng về các công nghệ kiểm tra độ tuổi mà họ đã sử dụng và độ chính xác của chúng.

Trên thực tế, các công ty truyền thông xã hội sẽ có một số quyền tự quyết trong việc tuân thủ quy định. Họ được trao quyền xác định mức độ sai số chấp nhận được khi ước tính tuổi của người dùng, dựa trên số lượng người dùng của nền tảng.

Chính phủ quan tâm nhiều hơn đến những sai sót mang tính hệ thống hoặc quy trình xác minh bên trong các công ty truyền thông xã hội hơn là việc ngăn chặn mọi trẻ em dưới tuổi vị thành niên sử dụng các nền tảng này. Bộ trưởng Truyền thông Anika Wells chia sẻ: “Ngay cả khi hệ thống xác minh không hoàn hảo, nó vẫn cần được triển khai”.

Phản ứng của người dùng đối với lệnh cấm này như thế nào?

Trong những tuần trước khi lệnh cấm có hiệu lực, một số người dùng đã chuyển sang sử dụng các nền tảng không bị ảnh hưởng, chẳng hạn như dịch vụ tương tự Instagram thuộc sở hữu của Trung Quốc là Xiaohongshu (Tiểu Hồng Thư) và nền tảng Coverstar của Mỹ. Coverstar có lời giới thiệu là một nền tảng mạng xã hội an toàn cho thế hệ Alpha.

Một số người đã nghĩ tới việc sử dụng mạng riêng ảo (VPN), có thể che giấu vị trí của người dùng và cung cấp một giải pháp thay thế tiềm năng để truy cập các nền tảng bị cấm.

Nhìn chung, lệnh cấm của chính phủ Australia nhận được sự ủng hộ đáng kể. Một cuộc khảo sát do YouGov thực hiện cho thấy 77% người dân Australia ủng hộ lệnh cấm này.

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên khi các nền tảng lớn là những đối tượng phản đối lệnh cấm này. Họ cho rằng lệnh cấm đã được thông qua vội vàng tại Quốc hội vào cuối năm 2024, và vẫn lập luận rằng lệnh cấm này tạo ra một thách thức công nghệ đáng kể. Nhiều công ty cho biết họ cam kết bảo vệ sự an toàn của trẻ em và đã có các biện pháp để làm điều đó trong nhiều năm. Một số công ty vẫn đang tiếp tục triển khai các biện pháp bảo vệ mới.

UNICEF - cơ quan của Liên Hợp Quốc về trẻ em, đã cảnh báo rằng lệnh cấm này có thể đẩy giới trẻ vào những nơi nguy hiểm và không được kiểm soát trên mạng. Một số học giả cho rằng một trong những điểm yếu của lệnh cấm là nó không kiềm chế được việc sản xuất nội dung độc hại, cũng như các thuật toán chuyển hướng nội dung đó đến người dùng.

Cũng có những lời chỉ trích cho rằng việc cấm thanh thiếu niên sử dụng mạng xã hội sẽ loại bỏ một phương tiện hỗ trợ và kết nối tình cảm quan trọng. Những người khác cho rằng luật này tạo cho cha mẹ cảm giác an toàn giả tạo, làm giảm động lực của họ trong việc giáo dục con cái về những nguy hiểm của thế giới trực tuyến.

Các nhà hoạt động bảo vệ quyền riêng tư lo ngại rằng các giấy tờ tùy thân và dữ liệu sinh trắc học được sử dụng để xác định tuổi của người dùng có thể bị xâm phạm, bị đem ra kiếm tiền hoặc bị lợi dụng. Tuy nhiên, vào tháng 6, một cuộc thử nghiệm do chính phủ Australia ủy nhiệm đã kết luận rằng việc kiểm tra tuổi “có thể được thực hiện một cách riêng tư, mạnh mẽ và hiệu quả” và không có rào cản công nghệ đáng kể nào đối với luật này.

Có lệnh cấm nào tương tự ở các quốc gia khác không?

Theo Bloomberg, lệnh cấm của Australia là độc nhất vô nhị, và chính phủ nước này đã tuyên bố lệnh cấm của mình là đầu tiên trên thế giới. Mặc dù một số tiểu bang của Mỹ đã cố gắng hạn chế trẻ em truy cập mạng xã hội với mức độ thành công khác nhau, nhưng nhiều biện pháp trong số đó vẫn có ngoại lệ đối với trẻ em có sự đồng ý của cha mẹ.

Nhiều quốc gia hiện đang xem xét nâng độ tuổi tối thiểu sử dụng mạng xã hội, hoặc đã bắt đầu tiến hành các đạo luật tương tự. Tháng 5 vừa qua, New Zealand đã noi gương Australia và đề xuất cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, và Đan Mạch cũng đã vạch ra kế hoạch cấm trẻ em dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội. Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen phát biểu trước Quốc hội nước này vào ngày 7/10 rằng: “Chúng ta đã giải phóng một con quái vật”, ám chỉ đến mạng xã hội.

Khởi đầu cho nhiều quốc gia?

Luật mới của Australia có thể là khởi đầu cho một sự thay đổi văn hóa quan trọng đối với thế hệ trẻ em và thanh thiếu niên, những người từ lâu đã coi mạng xã hội là trung tâm giải trí và cảm giác thuộc về cộng đồng. Đối với những người khác, lệnh cấm mạng xã hội có thể đồng nghĩa với việc thoát khỏi nỗi đau và sự khổ sở mà các nền tảng kỹ thuật số có thể gây ra.

Đối với các ông lớn công nghệ như Meta, YouTube, Snapchat và TikTok, tác động tài chính có thể rất lớn. Theo thống kê, khoảng 95% trẻ em từ 10 đến 15 tuổi ở Australia có ít nhất một tài khoản mạng xã hội. Điều đó có nghĩa là các nhà điều hành nền tảng sẽ không còn có thể kiếm tiền từ khoảng 2,5 triệu người dùng dưới tuổi vị thành niên.

Mối đe dọa lớn hơn đối với các tập đoàn đến từ một làn sóng lệnh cấm tương tự có thể xảy ra ở các quốc gia khác. Nếu việc cấm sử dụng mạng xã hội đối với thanh thiếu niên trở nên phổ biến, các công ty công nghệ đứng sau các nền tảng mạng xã hội sẽ mất đi một nhóm người dùng quan trọng, cần thiết cho việc duy trì tương tác, và đó là nhóm người mà các nhà quảng cáo không muốn từ bỏ vì họ sẽ ngày càng mua nhiều sản phẩm và dịch vụ hơn trong tương lai.

Thủ tướng Australia đã từng phát biểu tại Liên Hợp Quốc hồi tháng 9 rằng: “Sự thật là luật pháp của chúng ta đang hướng đến mục tiêu chung của thế giới”, trong khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói rằng một số chính phủ coi mô hình thử nghiệm của Australia như một trường hợp điển hình. Singapore cũng đang nghiên cứu về giới hạn độ tuổi sử dụng mạng xã hội và đã thảo luận vấn đề này với Australia.

Xem thêm:

Đăng Khoa