An ninh mạng là tài sản quốc gia và là nền tảng bảo vệ phát triển bền vững

Thượng tá Triệu Mạnh Tùng - Phó Cục trưởng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05); Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia phát biểu tại chương trình Unitour. Ảnh Đăng Khoa.

Phát biểu tại sự kiện, Thượng tá Triệu Mạnh Tùng - Phó Cục trưởng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05); Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho biết: Cuộc thi Sinh viên An ninh mạng là hoạt động tiếp nối truyền thống nhiều năm của Việt Nam trong việc tạo sân chơi học thuật dành cho sinh viên, sau khi chức năng quản lý nhà nước về an toàn thông tin được chuyển giao từ Bộ Thông tin & Truyền thông sang Bộ Công an. Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia sẽ tiếp tục duy trì các cuộc thi sinh viên thường xuyên, mở rộng mô hình, bổ sung chủ đề mới, mở thêm sân chơi cho giới trẻ trong lĩnh vực vốn được xác định là lĩnh vực tương lai.

Theo Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, mục tiêu sâu nhất của những cuộc thi như thế này không đơn thuần là “thi để tranh giải” hay thi để thể hiện kỹ năng giữa các trường, các đội hay so sánh trình độ với sinh viên từ các quốc gia khác. Giá trị lớn nhất nằm ở việc khơi tạo đam mê về công nghệ, đặc biệt là an ninh mạng, ngay từ lứa tuổi sinh viên thậm chí có thể lan xuống cả học sinh các cấp nếu công tác truyền thông được làm đúng cách.

Đó cũng là cách tạo ra lớp nguồn lực kế thừa, lực lượng trẻ có tri thức, có kỹ năng, có định hướng nghề nghiệp rõ ràng và sớm xác định được vị trí của mình trong một lĩnh vực có mức độ quan trọng ngày càng tăng trong nền kinh tế số. Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số toàn diện ở mọi ngành nghề, từ quản trị công, hoạt động doanh nghiệp, giáo dục, giải trí đến dịch vụ công trên môi trường mạng. Tài sản quốc gia, tài sản của các bộ ngành, tài sản của địa phương, tài sản của doanh nghiệp và thậm chí tài sản cá nhân ngày càng được số hóa và nằm trên các hệ thống thông tin, trong các trung tâm dữ liệu, trên không gian số.

Trong hai năm 2025 - 2026, rất nhiều hệ thống thông tin quan trọng sẽ tiếp tục được hoàn thiện, nâng cấp và mở rộng. Điều này đồng nghĩa với việc giá trị tài sản số ngày càng gia tăng, quy mô dữ liệu mở rộng, độ phức tạp hệ thống tăng theo, và như vậy bài toán bảo vệ an ninh mạng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Không chỉ hệ thống thông tin dân sự cần bảo vệ. Hệ thống thông tin quân sự, hệ thống thông tin của các cơ quan nhà nước, hệ thống thông tin quan trọng quốc gia… đều phải được đảm bảo an toàn.

Những cuộc tấn công mã hóa dữ liệu tống tiền hay thu thập trái phép thông tin đã trở thành vấn đề hiện hữu. Có những doanh nghiệp ở Việt Nam thời gian gần đây phải chi trả thiệt hại lên đến hàng trăm tỷ đồng để khắc phục sự cố bị mã hóa dữ liệu. Đây không còn là câu chuyện “rủi ro vận hành công nghệ”, mà đã trở thành rủi ro tài sản, rủi ro kinh tế quốc gia.

Chính vì vậy, an ninh mạng không còn chỉ là chuyên môn IT mà đã trở thành vấn đề chiến lược, vấn đề an ninh phi truyền thống, vấn đề chủ quyền số của quốc gia.

Thách thức lớn nhất lúc này, theo Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, nằm ở nguồn nhân lực. Nguồn lực đảm bảo an ninh mạng ở Việt Nam hiện nay còn rất yếu so với nhu cầu thị trường và quy mô chuyển đổi số đang diễn ra. Đây là bài toán chiến lược lâu dài, đòi hỏi hệ thống đào tạo đại học phải điều chỉnh, nhà trường định hướng rõ ràng, doanh nghiệp tham gia sâu, cơ quan quản lý nhà nước dẫn dắt bằng chính sách và hành lang pháp lý.

Ông nhấn mạnh thêm, nhiều ngành nghề mới trong lĩnh vực an ninh mạng và công nghệ số sẽ xuất hiện trong thời gian tới, khi Quốc hội chuẩn bị xem xét thông qua hàng loạt luật quan trọng: Luật An ninh mạng (tại Kỳ họp thứ 10), Luật Trí tuệ nhân tạo (tới đây), Luật Công nghiệp công nghệ số (đã thông qua tại Kỳ họp thứ 9) và Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (đã được thông qua). Những luật này sẽ tạo ra các ngành mới như ngành chuyên gia tư vấn thực hiện nghĩa vụ bảo vệ dữ liệu cá nhân, ngành đào tạo chuyên gia quản trị dữ liệu, ngành cấp chứng chỉ vận hành hệ thống thông tin theo cấp độ an toàn… và còn nhiều lĩnh vực mới sẽ hình thành.

Thượng tá Triệu Mạnh Tùng tin tưởng rằng những cuộc thi như Sinh viên An ninh mạng chính là nơi đặt nền móng cho lực lượng nhân sự tương lai của quốc gia trong lĩnh vực này. Nơi nguồn lực tri thức trẻ được định hướng sớm, nuôi dưỡng từ đam mê, chuyển hóa thành giá trị nghề nghiệp và tạo ra giá trị cho đất nước trong kỷ nguyên số.

Cuộc thi Sinh viên An ninh mạng sẽ là phòng thí nghiệm mở tạo giá trị nhân lực dài hạn

PGS.TS. Vũ Văn Trường - Phó Giám đốc Đại học Phenikaa phát biểu tại chương trình Unitour. Ảnh Đăng Khoa.

Ở góc nhìn của trường đại học, phía tiếp nhận, đào tạo và xuất phát điểm của lực lượng nhân lực an ninh mạng, PGS.TS. Vũ Văn Trường - Phó Giám đốc Đại học Phenikaa đánh giá, cuộc thi Sinh viên An ninh mạng không chỉ là hoạt động thi đấu, mà là cấu phần quan trọng của hệ sinh thái đào tạo nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ số.

Đại học Phenikaa là một trong năm trường đại học được lựa chọn trong chuỗi Unitour năm nay. Năm 2025, trường có một đội thi đã lọt vào vòng chung kết sẽ diễn ra ngày 15/11/2025. Bên cạnh đó, trường cũng sẽ có gian hàng trưng bày tại Cung Thiếu nhi Hà Nội để cổ vũ đội nhà, lan tỏa truyền cảm hứng về công nghệ, thúc đẩy tinh thần nghiên cứu thực chiến trong cộng đồng sinh viên.

Theo PGS.TS. Vũ Văn Trường, an ninh dữ liệu và bảo vệ dữ liệu cá nhân đang trở thành năng lực cốt lõi của mọi tổ chức trên không gian số; không còn chỉ là câu chuyện tuân thủ pháp luật, mà là một trụ cột niềm tin, một tiêu chuẩn năng lực không thể thiếu trong chuyển đổi số quốc gia. Để phát triển một hệ sinh thái nhân lực bền vững, cần mô hình “4 nhà”: Nhà nước - Nhà trường - Nhà doanh nghiệp - Nhà khoa học liên kết, phối hợp, tạo nền kỹ năng - đạo đức - chuẩn nghề nghiệp và tạo ra các mô hình hợp tác mới để đi trước đón đầu xu thế của thế giới.

Ông đánh giá cao cách tiếp cận của cuộc thi năm nay: lan tỏa nhận thức an toàn dữ liệu đến sinh viên; rèn luyện kỹ năng thực chiến qua các hạng mục thi; phát hiện và nuôi dưỡng nhân tài, kết nối trực tiếp với doanh nghiệp - cơ quan chuyên trách; đồng thời định vị vai trò Việt Nam trong các đấu trường khu vực và quốc tế về an ninh mạng.

Đại học Phenikaa cam kết thực hiện ba trụ cột đồng hành cụ thể và thực chất:

Thứ nhất mở hạ tầng học thuật, mở phòng lab/net ATTT, chia sẻ bài thực hành để sinh viên cả nước cùng thụ hưởng.

Thứ hai cung cấp chương trình đào tạo học bổng, học phần chuyên đề gắn bài toán doanh nghiệp và cơ quan quản lý chuyên trách.

Thứ ba kết nối doanh nghiệp - thiết kế lộ trình thực tập - ưu tiên tuyển dụng hoặc giới thiệu việc làm cho những thí sinh xuất sắc.

PGS.TS. Vũ Văn Trường khẳng định an ninh mạng không đơn thuần là công nghệ, mà còn là trách nhiệm của công dân số. Ông đưa ra ba lời khuyên trực diện dành cho thế hệ sinh viên đang theo đuổi lĩnh vực này: học chắc nền tảng (hệ điều hành, mạng máy tính, cấu trúc dữ liệu - giải thuật); rèn luyện đạo đức nghề nghiệp vì “năng lực càng cao thì trách nhiệm càng lớn”; và tham gia câu lạc bộ học thuật để vượt qua giới hạn mà một cá nhân khó tự mình phá vỡ.

Ngoài ra, với doanh nghiệp đồng hành, ông đưa ra ba đề xuất: đặt bàn truyền thông hướng nghiệp nói thẳng nhu cầu việc làm - tiêu chuẩn kỹ năng; đồng thiết kế học phần để đầu ra khớp đầu vào tuyển dụng; và tài trợ đề thi mô phỏng để chuyển kinh nghiệm thực tế thành bài tập mẫu cho sinh viên cả nước.

Tọa đàm trao đổi về Bảo vệ dữ liệu cá nhân trên không gian mạng. Ảnh Đăng Khoa.

Quang cảnh chương trình Unitour. Ảnh Đăng Khoa.

Các chuyên gia, diễn giả chụp ảnh lưu niệm. Ảnh Đăng Khoa.

Đại diện trường, Hiệp hội An ninh mạng và các sinh viên chụp ảnh lưu niệm. Ảnh Đăng Khoa.

Chuyến Unitour tại Đại học Phenikaa cho thấy bài toán an ninh mạng hiện nay đã chuyển từ “bài toán công nghệ” sang “bài toán chiến lược quốc gia”. Việt Nam đang mở ra thời kỳ mới, nơi tài sản số trở thành tài sản quốc gia, nơi sinh viên công nghệ - đặc biệt sinh viên chuyên ngành an ninh mạng - trở thành nguồn lực chiến lược mới, có thể quyết định bản lĩnh, vị thế và năng lực bảo vệ chủ quyền số của đất nước.

Càng tiến sâu vào chuyển đổi số, càng mở rộng các không gian dữ liệu, càng phải đặt trọng tâm vào nguồn lực con người. Những học sinh - sinh viên đang lựa chọn lĩnh vực an ninh mạng hôm nay chính là thế hệ sẽ đứng tuyến đầu bảo vệ tài sản quốc gia trên không gian số trong 10 - 20 năm tới.

Cuộc thi Sinh viên An ninh mạng 2025 đang đặt viên gạch đầu tiên để xây dựng một chuỗi giá trị nhân lực bền vững cho Việt Nam trong tương lai số.

Thu Uyên - Đăng Khoa