Rút ngắn thời gian xử lý an ninh mạng

Theo TS. Ngô Tấn Vũ Khanh, Giám đốc Quốc gia của Kaspersky tại Việt Nam, đồng sáng lập Viện Fintech thuộc Hội Tin học TP.HCM, việc Việt Nam đăng cai sự kiện này không chỉ giúp tiếp nhận tri thức mà còn tạo cơ hội để nước ta trở thành người kiến tạo, chia sẻ chuẩn mực, kinh nghiệm và giải pháp an ninh mạng với cộng đồng quốc tế. “Đây là mối quan hệ hai chiều – cho đi và nhận lại, thể hiện vai trò ngày càng lớn của Việt Nam trên bản đồ an ninh mạng toàn cầu,” ông nhấn mạnh.

Lễ mở ký Công ước Hà Nội diễn ra trong hai ngày 25-26/10 tại Hà Nội, giúp Việt Nam củng cố vị thế trong các hoạt động an ninh mạng toàn cầu. Việc tham gia Công ước không chỉ giúp tạo dựng môi trường tin cậy cho doanh nghiệp, tổ chức và người dân mà còn giảm rủi ro và chi phí pháp lý cho các doanh nghiệp, đặc biệt trong khối tài chính, viễn thông và công nghệ. Nhờ cơ chế hợp tác quốc tế và kênh pháp lý minh bạch, các doanh nghiệp có thể nhanh chóng yêu cầu hỗ trợ điều tra, phong tỏa và truy vết dữ liệu, nâng cao hiệu quả bảo vệ tài sản số và uy tín trên môi trường mạng quốc tế.

Theo TS. Khanh, trước khi tham gia Công ước, Việt Nam gặp nhiều hạn chế. Thứ nhất, do chưa là thành viên của các tổ chức quốc tế về an ninh mạng, Việt Nam chưa tiếp cận đầy đủ các nguồn thông tin toàn cầu về tình hình, xu hướng và bối cảnh an toàn thông tin, dẫn đến luôn ở trạng thái bị động. Thứ hai, nước ta chưa học hỏi và chia sẻ nhiều kinh nghiệm từ các nước phát triển, khiến việc truy vết hoặc phối hợp xử lý tội phạm xuyên biên giới gặp khó khăn. Thứ ba, Việt Nam còn hạn chế trong việc tiếp cận nguồn dữ liệu tình báo an ninh mạng (Threat Intelligence) – yếu tố cốt lõi để nhận diện sớm, ngăn chặn và phản ứng kịp thời với các mối đe dọa.

Việc tham gia Công ước giúp mở rộng khả năng chia sẻ dữ liệu, cảnh báo sớm, chuẩn hóa quy trình phối hợp quốc tế trong điều tra, truy vết và xử lý tội phạm mạng. Đồng thời, sự khác biệt về chính sách, pháp luật và cách thức xử lý giữa các quốc gia sẽ dần được thu hẹp, giúp Việt Nam hòa nhập sâu hơn vào hệ sinh thái an ninh mạng toàn cầu.

TS. Khanh cho biết, trước khi Công ước được ký, nhiều nền tảng và dịch vụ số nước ngoài hoạt động tại Việt Nam nhưng không đặt máy chủ trong nước, khiến việc yêu cầu cung cấp thông tin gặp khó khăn. Khi Việt Nam ký Công ước, vấn đề này được cải thiện đáng kể. Thời gian xử lý yêu cầu hợp tác quốc tế giảm từ vài tháng, thậm chí cả năm, xuống còn tính bằng ngày, ngay cả khi dữ liệu nằm trên máy chủ ở Mỹ, Ấn Độ hay Hàn Quốc.

Công ước buộc các nhà cung cấp dịch vụ dữ liệu và điện toán đám mây tại các nước thành viên tuân thủ nghĩa vụ pháp lý, hỗ trợ truy xuất dữ liệu phục vụ điều tra hợp pháp. Đồng thời, cơ chế bằng chứng điện tử xuyên biên giới cho phép tạm thời lưu trữ dữ liệu, tránh bị xóa hoặc thay đổi trong khi chờ thủ tục pháp lý, bảo toàn chứng cứ và nâng cao hiệu quả điều tra. Nhờ đó, Việt Nam chủ động hơn trong việc điều tra và thực thi pháp luật trên không gian mạng toàn cầu.

Các doanh nghiệp trong khối tài chính, viễn thông và công nghệ hưởng lợi trực tiếp: tiếp cận cảnh báo sớm và dữ liệu tình báo quốc tế, rút ngắn thời gian phối hợp xử lý sự cố, tăng hiệu quả bảo vệ hệ thống và nâng cao năng lực đội ngũ kỹ thuật. Với khối ngân hàng, việc tiếp cận chuẩn “Global Compliance” giúp tăng uy tín, khả năng phòng vệ và bảo vệ quyền lợi người dùng, doanh nghiệp trong môi trường số toàn cầu.

Nâng tầm năng lực pháp lý và bảo vệ chủ quyền dữ liệu

TS. Khanh cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của chứng cứ điện tử xuyên biên giới: trước khi tham gia Công ước, hacker hoặc tội phạm có thể xóa dữ liệu trên không gian mạng, khiến cơ quan điều tra gặp khó khăn. Khi Việt Nam tham gia, cơ quan có thẩm quyền có thể yêu cầu tạm thời lưu trữ dữ liệu ở nước ngoài, ngăn chặn hành vi xóa dấu vết, bảo toàn chứng cứ, nâng cao hiệu quả điều tra và hợp tác quốc tế.

Về thể chế, nhiều quy định hiện nay còn chồng chéo hoặc chưa tương thích với luật quốc tế. Việc ký Công ước tạo áp lực và động lực lớn để Việt Nam rà soát, sửa đổi, bổ sung các luật hiện hành như Luật An ninh mạng, Bộ luật Hình sự, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, lấp khoảng trống pháp lý và nâng cao khả năng tương thích quốc tế. Đồng thời, đây là cơ hội học hỏi luật pháp quốc tế, nâng cao năng lực điều tra số, giám định số và xử lý chứng cứ điện tử.

TS Ngô Tấn Vũ Khanh

TS. Khanh nhấn mạnh: “Việt Nam cần bảo đảm chủ quyền dữ liệu quốc gia nhưng không khép kín, xác định rõ dữ liệu nào cần bảo vệ, dữ liệu nào có thể chia sẻ, thiết lập cơ chế pháp lý minh bạch cho việc chia sẻ dữ liệu xuyên biên giới, vừa bảo vệ quyền riêng tư, vừa thực thi nghĩa vụ quốc tế. Hướng đi phù hợp là xây dựng ‘khung chủ quyền dữ liệu mở’, chuẩn hóa quản lý, phê duyệt và chia sẻ dữ liệu, đồng thời linh hoạt theo đặc thù xã hội – chính trị của Việt Nam.”

Trong ngắn hạn, việc tham gia và thực thi Công ước giúp Việt Nam giải quyết ngay những điểm nghẽn lớn nhất trong hợp tác, chia sẻ dữ liệu và thực thi pháp luật trên không gian mạng, tạo nền tảng vững chắc cho môi trường đầu tư và kinh tế số. Về dài hạn, Công ước là bước đệm để nâng cao vị thế Việt Nam trên bản đồ an ninh mạng toàn cầu. TS. Khanh kỳ vọng các doanh nghiệp Việt Nam sẽ ghi tên trong bản đồ bảo mật mạng quốc tế, trở thành niềm tự hào của đất nước, đồng thời xây dựng và quảng bá thương hiệu công nghệ, an ninh mạng Việt Nam ra thế giới.

Như vậy, Công ước Hà Nội không chỉ là văn bản hợp tác quốc tế mà còn là công cụ pháp lý, kỹ thuật và chiến lược giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn, nâng cao năng lực điều tra số, bảo vệ chủ quyền dữ liệu và tạo môi trường an ninh mạng tin cậy, đồng thời mở ra cơ hội phát triển bền vững cho doanh nghiệp, tổ chức và nền kinh tế số trong nước.

Trân trọng cảm ơn các đối tác Vietinbank, PETROVIETNAM, EVN, MB Bank, Agribank, SSI, FPT, VPBank, Gelex, Vietnam Airlines, VIX, BIDV, VIETTEL, OKX, VNPT và Napas đã đồng hành cùng Lễ mở ký "Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng" – nơi cam kết được chuyển hóa thành hành động, vì một không gian mạng an toàn, phát triển và nhân văn.

An Lâm