Dự án có tên Project Suncatcher, được giới thiệu bởi Giám đốc điều hành Alphabet - ông Sundar Pichai, đánh dấu bước tiến mới trong nỗ lực mở rộng giới hạn của công nghệ không gian và điện toán hiệu năng cao.

Theo Google, mục tiêu của dự án là tận dụng nguồn năng lượng Mặt Trời liên tục và môi trường chân không của không gian để đạt hiệu suất tối đa cho huấn luyện mô hình AI, giảm chi phí năng lượng tới 40% so với trung tâm dữ liệu trên Trái Đất. Ở quỹ đạo phù hợp, hiệu suất của tấm pin năng lượng Mặt Trời có thể cao gấp 8 lần, đồng thời không cần pin dự trữ lớn do ánh sáng luôn sẵn có.

Các trung tâm dữ liệu trong không gian cũng được kỳ vọng giúp Google cắt giảm đáng kể chi phí làm mát và hạ tầng. Theo tính toán nội bộ, đến năm 2030, chi phí vận hành mỗi kilowatt/năm của hệ thống điện toán không gian có thể tương đương trung tâm dữ liệu trên mặt đất.

Dự án nằm trong chiến lược Moonshot của Google với triết lý khuyến khích theo đuổi những ý tưởng táo bạo, có thể mất hàng thập kỷ để hiện thực hóa. Trước đây, các dự án Moonshot từng sinh ra xe tự lái Waymo, khởi nguồn từ ý tưởng năm 2010 và đến nay đã hoàn thành hơn 10 triệu chuyến đi an toàn.

Tuy nhiên, dự án “AI ngoài hành tinh” này cũng đối mặt với nhiều thách thức kỹ thuật lớn: Xây dựng liên kết quang học tốc độ terabit mỗi giây để kết nối các vệ tinh; Duy trì độ chính xác trong đội hình bay chỉ cách nhau vài trăm mét; Đảm bảo phần cứng AI chịu được môi trường khắc nghiệt và bức xạ vũ trụ trong suốt nhiều năm vận hành.

Để kiểm chứng công nghệ, Google sẽ phối hợp với Planet Labs triển khai hai vệ tinh nguyên mẫu vào đầu năm 2027, nhằm thử nghiệm phần cứng và hệ thống truyền dữ liệu quang học trong quỹ đạo.

Bên cạnh Google, SpaceX của tỷ phú Elon Musk cũng đang nghiên cứu ý tưởng tương tự, với vệ tinh Starlink thế hệ V3 có thể trở thành nền tảng cho trung tâm dữ liệu không gian. Ngoài ra, các công ty khởi nghiệp như Starcloud, Axiom Space và Lonestar Data Holdings cũng đang tham gia cuộc đua xây dựng hạ tầng điện toán ngoài Trái Đất.

Giới quan sát nhận định, sau những đột phá trong máy tính lượng tử và xe tự hành, Google đang mở ra một kỷ nguyên mới của điện toán ngoài hành tinh (off-planet computing), củng cố vị thế như một trong những trung tâm nghiên cứu công nghệ tiên phong nhất thế giới, với 7 giải Nobel và mới đây đã vượt IBM để trở thành tổ chức có nhiều nhà khoa học đoạt Nobel thứ hai sau Bell Labs.

Lệ Thanh (theo The Economic Times)