Tại tọa đàm “Nhận diện bẫy lừa, an tâm vui sắm”, nhiều chuyên gia cho rằng kỹ năng số của người tiêu dùng vẫn còn hạn chế, khiến họ dễ trở thành mục tiêu của các đối tượng xấu. Bên lề sự kiện, phóng viên Tạp chí An ninh mạng Việt Nam đã trao đổi với TS. Phan Thế Thắng - Phó Trưởng ban Bảo vệ người tiêu dùng, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia để làm rõ hơn những rủi ro hiện hữu và các biện pháp cần thiết nhằm nâng cao an toàn cho người dùng trong hoạt động mua sắm trực tuyến.

- Hiện nay thương mại điện tử phát triển rất mạnh, nhưng đi kèm là nhiều rủi ro như người dùng tin vào KOL không đạt chuẩn, hay mua phải hàng giả, hàng nhái qua các kênh trực tuyến. Với vai trò của mình, theo ông, cần làm gì để bảo vệ người tiêu dùng và đưa ra những thông điệp giúp họ tránh thiệt hại khi mua sắm online?

TS. Phan Thế Thắng - Phó Trưởng ban Bảo vệ người tiêu dùng, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia

Ông Phan Thế Thắng: Hiện nay thương mại điện tử trên thế giới cũng như ở Việt Nam đang phát triển rất mạnh. Bên cạnh những thuận lợi tạo điều kiện cho người dùng tham gia các giao dịch, mua bán và sử dụng sản phẩm, hàng hóa, họ cũng gặp những thách thức và rủi ro như tình trạng lừa đảo, gian lận thương mại trong môi trường trực tuyến, có thể gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng. Ở góc độ pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng đã có các quy định cụ thể đối với người cung cấp sản phẩm, hàng hóa, người kinh doanh cũng như trách nhiệm của chính người tiêu dùng khi tham gia giao dịch.

Để tránh rủi ro trong quá trình tham gia thương mại điện tử, tôi có một số kiến nghị. Thứ nhất, ở góc độ người tiêu dùng, khi tham gia giao dịch cần kiểm tra thông tin kỹ càng để xác định chất lượng sản phẩm, nguồn gốc, xuất xứ cũng như các yếu tố liên quan đến giao dịch.

Ở góc độ người bán hàng, người cung cấp sản phẩm, theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quy định về trách nhiệm cung cấp thông tin yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh phải cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ về sản phẩm, hàng hóa cũng như thông tin về chính tổ chức, cá nhân kinh doanh và các thông tin liên quan như đánh giá, nhận định, nhận xét hoặc chứng nhận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Trong môi trường thương mại điện tử, các tổ chức, cá nhân còn có trách nhiệm cao hơn trong việc bảo vệ người tiêu dùng tránh rủi ro. Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng quy định về việc bảo vệ thông tin cá nhân: khi tổ chức, cá nhân kinh doanh muốn thu thập và sử dụng thông tin người dùng thì phải được sự đồng ý của họ và thông báo trước mục đích, phạm vi sử dụng, thời hạn lưu trữ thông tin. Tất cả các biện pháp từ pháp luật đến thực thi của cơ quan quản lý và các tổ chức liên quan sẽ góp phần xây dựng môi trường thương mại điện tử lành mạnh, vì quyền lợi người tiêu dùng và bảo vệ hoạt động kinh doanh chân chính.

- Để “Nhận diện bẫy lừa, an tâm vui sắm”, ông có lời khuyên nào giúp người tiêu dùng nhận diện các dạng bẫy lừa và tránh mắc bẫy khi mua sắm?

Tọa đàm ngày hôm nay có vai trò và ý nghĩa rất quan trọng. Tôi được biết thành phần tham dự rất đa dạng, đặc biệt có sự hiện diện của các KOL, những người có sức ảnh hưởng; và ở góc độ bảo vệ người tiêu dùng thì pháp luật cũng đã quy định trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân này. Bên cạnh đó, tôi có một số khuyến nghị.

Về phía người mua, như tôi đã đề cập, chúng ta cần kiểm chứng thông tin đối với sản phẩm cũng như tổ chức, cá nhân kinh doanh. Điều quan trọng là phải xác định được người bán là ai để khi gặp rủi ro, vướng mắc hoặc cần khiếu nại thì biết địa chỉ để liên hệ. Người tiêu dùng cũng cần tìm hiểu các kỹ năng mua sắm và tiêu dùng an toàn, đặc biệt trong môi trường mạng. Bởi đôi khi các quảng cáo, lời giới thiệu hoặc kỹ thuật mà một số đối tượng cố tình sử dụng để chiếm đoạt tài sản khiến người tham gia giao dịch dễ mắc bẫy. Do đó, chúng ta phải có kỹ năng và sự tỉnh táo để sàng lọc và tránh các cạm bẫy như vậy.

Đặc biệt, khi phát hiện những tình huống có rủi ro đối với người mua sắm, người sử dụng sản phẩm, chúng ta nên đưa ra khuyến nghị, chia sẻ để cộng đồng và những người xung quanh biết và tránh. Về phía cơ quan quản lý nhà nước, thời gian tới chúng tôi sẽ tiến hành mạnh mẽ và quyết liệt hơn các hoạt động rà soát, xử lý vi phạm nếu có dấu hiệu vi phạm và ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng cũng như vi phạm pháp luật bảo vệ người tiêu dùng.

- Nếu người tiêu dùng bị lừa đảo trên không gian mạng thì họ có thể phản ánh, kêu cứu ở đâu, thưa ông?

Tùy vào từng trường hợp mà người tiêu dùng có thể liên hệ qua những kênh phù hợp. Ở góc độ cơ quan quản lý nhà nước và pháp luật bảo vệ người tiêu dùng, chúng ta có Bộ Công Thương; trong đó Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia là cơ quan được giao tham mưu và trực tiếp thực thi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Ở địa phương có Sở Công Thương và Ủy ban nhân dân cấp xã cũng tham gia công tác này.

Ở góc độ các tổ chức xã hội, chúng ta có các hội bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đặc biệt là Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và tạo ra mạng lưới đại diện cho người tiêu dùng. Ngoài ra, còn có các cơ quan chuyên ngành khác: trong lĩnh vực thương mại điện tử, tại Bộ Công Thương có Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số.

Ở góc độ Bộ Công an, chúng ta có các cơ quan điều tra và Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao. Có rất nhiều cơ quan tham gia vào hoạt động này, vì vậy người tiêu dùng cần nắm được thông tin để khi gặp vấn đề có thể tìm đến đúng nơi nhằm được hỗ trợ và giải quyết nhanh chóng, kịp thời.

- Xin cảm ơn ông về những thông tin hữu ích này!

Xem thêm:

Đăng Khoa