Thúc đẩy hợp tác quốc tế, chuẩn hóa khung pháp lý và năng lực ứng phó

Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an phát biểu tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận về dự án Luật An ninh mạng và Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi)

Bộ trưởng Lương Tam Quang cho biết, việc trình Quốc hội dự án Luật An ninh mạng lần này nhằm hợp nhất Luật An ninh mạng năm 2018 và Luật An toàn thông tin mạng năm 2015,bảo đảm không thay đổi chức năng, nhiệm vụ của các bộ, ngành; không tạo ra chính sách mới, đúng tinh thần Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương về “một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm chính”.

Theo Bộ trưởng, an ninh mạng hiện nay là thách thức toàn cầu. Không một quốc gia nào có thể tự mình bảo đảm, tự mình đối phó đầy đủ trước tốc độ biến đổi và mức độ nguy hiểm của tấn công mạng xuyên biên giới. Trong bối cảnh các hệ thống thông tin ngày càng mở, kết nối đa lớp, đa tầng, đa nền tảng, tội phạm mạng có thể gây hậu quả lan rộng, tạo ảnh hưởng dây chuyền từ một hệ thống vào nhiều hệ thống khác nhau. Do đó, hợp tác quốc tế trong chia sẻ thông tin, phối hợp ứng phó, hỗ trợ điều tra, truy vết, trao đổi chứng cứ dữ liệu… là yêu cầu tất yếu.

Tại Việt Nam, Bộ Công an được giao giữ vai trò chủ trì, điều phối liên minh ứng phó sự cố an ninh mạng quốc gia, với sự tham gia của Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Tác chiến không gian mạng và nhiều doanh nghiệp, tổ chức. Bộ Công an đã thành lập Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, do Bộ trưởng Lương Tam Quang làm Chủ tịch, giao Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao làm đơn vị thường trực điều phối hoạt động. Hiệp hội có vai trò quy tụ lực lượng chuyên môn, doanh nghiệp và cá nhân có năng lực công nghệ, bảo đảm sự kết nối, điều phối thống nhất, tạo cơ chế phối hợp nhanh, kịp thời khi xảy ra sự cố.

Một minh chứng rõ nét cho nỗ lực chủ động hội nhập, phối hợp quốc tế của Việt Nam là việc ký kết Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng vừa qua là minh chứng cho nỗ lực của Việt Nam trong hợp tác quốc tế, có đóng góp lớn của Hiệp hội An ninh mạng, các doanh nghiệp và cá nhân. Công ước quy định mỗi quốc gia thành viên phải chỉ định một đầu mối liên lạc sẵn sàng 24/7 để hỗ trợ điều tra, truy tố, thu thập chứng cứ dữ liệu. Đây là cơ chế nhằm tăng năng lực phản ứng toàn cầu trong đấu tranh với tội phạm mạng, giúp tạo hành lang pháp lý và cơ chế hành động thống nhất giữa các quốc gia.

Theo Bộ trưởng, điều này càng cần thiết trong bối cảnh hệ thống thông tin dân sự, doanh nghiệp, tổ chức ngày càng mở, liên thông phức tạp, kết nối nhiều tầng dữ liệu và dịch vụ nền tảng. Bảo đảm an ninh mạng vì vậy phải thực hiện thống nhất, đồng bộ, có tính tập trung và có năng lực cảnh báo sớm. Bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu tất cả các hệ thống thông tin liên quan dân sự cần được kết nối về Trung tâm An ninh mạng quốc gia để phục vụ công tác giám sát, phát hiện, cảnh báo, hướng dẫn khắc phục kịp thời, không để lan rộng hay làm tê liệt hệ thống khi xảy ra sự cố.

Theo Bộ trưởng, bản chất của bảo đảm an ninh mạng là đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng, đây là lĩnh vực mà năng lực ứng phó, tốc độ trao đổi dữ liệu, khả năng truy vết chứng cứ số và hợp tác quốc tế mang yếu tố quyết định. Bộ Công an và cơ quan soạn thảo đang tiếp tục nội luật hóa các nội dung của Công ước Liên hợp quốc về phòng, chống tội phạm mạng; đồng thời rà soát, hoàn thiện quy định về quản lý mật mã dân sự, mã hóa an ninh, xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia trong lĩnh vực này để phù hợp định hướng phát triển kinh tế số, đổi mới sáng tạo và yêu cầu bảo đảm an ninh quốc gia.

Bảo vệ bí mật nhà nước thích ứng chính quyền hai cấp và chuyển đổi số điện tử văn bản

Đối với dự án Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), Bộ trưởng cho biết cơ quan chủ trì soạn thảo xây dựng dự thảo nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đồng thời phù hợp với yêu cầu phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. Đây là yêu cầu cải cách thể chế phù hợp xu thế hiện nay, cần được đồng bộ hóa cùng với việc hoàn thiện pháp luật an ninh mạng.

Cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu Quốc hội để chỉnh lý quy định về giải thích từ ngữ, bổ sung và làm rõ các khái niệm mới phát sinh trong môi trường số như: dữ liệu điện tử, mạng LAN, văn bản điện tử chứa bí mật nhà nước. Đồng thời sẽ bổ sung vào nghị định hướng dẫn thi hành quy trình, thủ tục xử lý văn bản bí mật nhà nước trên môi trường điện tử nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học công nghệ, đồng thời đảm bảo an toàn tuyệt đối bí mật nhà nước trong bối cảnh trao đổi dữ liệu điện tử có xu hướng thay thế dần văn bản giấy truyền thống.

Dự thảo cũng bổ sung thẩm quyền cho cấp xã trong việc sao chép, xử lý bí mật nhà nước; tạo thuận lợi cho công tác chuyên môn, phù hợp mô hình chính quyền địa phương hai cấp và giảm tải thủ tục phân cấp ngược. Để đơn giản hóa thủ tục hành chính, cơ quan soạn thảo sẽ chỉnh lý theo hướng quy định trực tiếp thẩm quyền cho cấp phó, bỏ thủ tục ủy quyền; đồng thời bỏ thủ tục xin phép mang tài liệu bí mật nhà nước ra khỏi nơi lưu trữ phục vụ công tác, nhưng bổ sung quy định về kiểm soát và bảo vệ tài liệu trong quá trình mang đi – mang về, bảo đảm an toàn tuyệt đối, ngăn nguy cơ rò rỉ, thất thoát.

Bộ Công an đồng thời sẽ chỉnh sửa quy định về thời hạn bảo vệ, gia hạn, giải mật, tiêu huỷ tài liệu bí mật nhà nước theo hướng phù hợp thực tiễn vận hành hiện nay, vừa bảo đảm yêu cầu an ninh quốc gia, vừa tạo thuận lợi cho công tác chuyên môn của cơ quan nhà nước các cấp.

Bộ trưởng cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo cũng sẽ phân cấp triệt để cho địa phương, đặc biệt là cấp xã, tăng thẩm quyền và trách nhiệm trong công tác bảo vệ bí mật nhà nước; đồng thời báo cáo Chính phủ về các nội dung có liên quan để tiếp tục hoàn thiện dự thảo, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi trong triển khai sau khi luật được thông qua.

Thu Uyên (Tổng hợp)