Điểm mới đáng chú ý của dự thảo là việc bổ sung chương riêng quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng, đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh truyền thông số phát triển mạnh mẽ.

Hoàn thiện khung pháp lý, mở rộng không gian hoạt động báo chí trong kỷ nguyên số

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp.

Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết, so với Luật Báo chí hiện hành gồm 6 chương, 61 điều, dự thảo lần này được xây dựng với 4 chương, 50 điều, giảm 2 chương và 11 điều. Trong đó, dự thảo giữ nguyên nội dung của 9 điều, sửa đổi 38 điều, bổ sung 3 điều mới và lược bỏ 6 điều.

Nội dung sửa đổi tập trung vào 4 nhóm chính sách lớn: Tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động báo chí; Nâng cao chất lượng người làm báo, lãnh đạo cơ quan báo chí; Thúc đẩy phát triển kinh tế báo chí; Điều chỉnh hoạt động của cơ quan báo chí trên không gian mạng.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng trình bày tờ trình dự án Luật Báo chí (sửa đổi).

Theo tờ trình của Chính phủ, việc sửa đổi lần này nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại; bảo đảm tính thống nhất, khả thi của hệ thống pháp luật, đồng thời mở rộng không gian hoạt động báo chí trên nền tảng số.

Một trong những nội dung nổi bật là dự thảo bổ sung chương riêng quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng. Thực tế thời gian qua cho thấy các cơ quan báo chí ngày càng mở rộng kênh nội dung trực tuyến nhằm lan tỏa thông tin, tăng khả năng tiếp cận độc giả và khai thác nguồn thu quảng cáo số. Tuy nhiên, Luật Báo chí 2016 chưa có quy định điều chỉnh đối với phương thức hoạt động mới này, dẫn tới khoảng trống trong chính sách quản lý.

Dự thảo lần này bổ sung một số khái niệm mới như “xuất bản báo chí trên không gian mạng”, “kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng” được coi là sản phẩm báo chí, hay “nền tảng số báo chí quốc gia” - hệ thống công nghệ phục vụ hỗ trợ và quản lý hoạt động báo chí trong nước. 

Đồng thời, dự thảo cũng quy định rõ trách nhiệm của cơ quan báo chí khi hoạt động trên không gian mạng; việc Nhà nước đầu tư phát triển nền tảng số báo chí quốc gia; cho phép cơ quan báo chí được tích hợp hoạt động dịch vụ công và thương mại điện tử trực tuyến; cung cấp dịch vụ nội dung số và khai thác dữ liệu người dùng theo quy định pháp luật.

Tăng cường quản lý, bảo đảm chủ quyền và an ninh thông tin trên môi trường mạng

Thẩm tra Dự án Luật Báo chí (sửa đổi), Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội đánh giá việc bổ sung quy định về hoạt động báo chí trên không gian mạng là bước điều chỉnh cần thiết, phù hợp bối cảnh chuyển đổi số. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cho rằng cần làm rõ hơn điều kiện hoạt động, cơ chế quản lý, trách nhiệm phối hợp giữa cơ quan báo chí với các nền tảng mạng xã hội; cũng như quy định về đào tạo, bồi dưỡng nhân lực báo chí số.

Ủy ban lưu ý, nhiều kênh nội dung báo chí hiện hoạt động trên các nền tảng nước ngoài như YouTube, Facebook, TikTok, nên cơ quan báo chí không thể kiểm soát hoàn toàn nội dung, quảng cáo hay thuật toán. Do đó, cần có quy định cụ thể về trách nhiệm pháp lý của các nền tảng khi để xảy ra vi phạm, đồng thời xác định rõ cơ chế miễn trách nhiệm cho cơ quan báo chí khi lỗi phát sinh từ hệ thống vận hành.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị dự thảo quy định rõ hơn về sản phẩm báo chí trên nền tảng số, cơ chế bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trong môi trường ứng dụng trí tuệ nhân tạo và tăng mức xử lý vi phạm bản quyền.

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh yêu cầu tăng cường quản lý báo chí trên nền tảng số, xử lý nghiêm vi phạm, bảo đảm chủ quyền và an ninh thông tin quốc gia. Ông đề nghị có cơ chế phù hợp để báo chí cách mạng Việt Nam mở rộng hiện diện, giữ vững vai trò định hướng thông tin trong môi trường mạng.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị làm rõ cơ quan vận hành nền tảng số báo chí quốc gia, tránh phát sinh bộ máy mới. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh kết luận, cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện quy định về điều kiện hoạt động, cơ chế phối hợp với các nền tảng xuyên biên giới, cũng như bảo đảm quyền lợi cho người làm báo và cơ quan báo chí trong kỷ nguyên số.

Lệ Thanh