Phát biểu tại hội thảo chuyên đề: “Bảo vệ an ninh tài chính quốc gia trong kỷ nguyên số”, ông Nguyễn Đình Thắng - Chủ tịch Hội đồng quản lý Trung tâm Quản lý Tài sản số Việt Nam, Chủ tịch Liên minh Tài sản số Việt Nam nhìn nhận Việt Nam đang bước vào giai đoạn then chốt của quá trình số hóa nền kinh tế. Thực hiện định hướng của Thủ tướng Chính phủ, việc thúc đẩy hình thành các trung tâm tài sản số và trung tâm tài chính tại TP.HCM và Đà Nẵng đang được đẩy nhanh, trong đó lĩnh vực ngân hàng - tài chính giữ vai trò cốt lõi.

Trong mô hình phát triển này, yêu cầu bảo đảm an ninh tài chính quốc gia trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Bởi lẽ, tài chính không chỉ là nền tảng vận hành của nền kinh tế mà còn là “huyết mạch” gắn chặt với an ninh quốc gia trong kỷ nguyên số.

Chúng ta đang sống trong giai đoạn bùng nổ của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) và Blockchain. Những công nghệ này mở ra cơ hội phát triển nhanh chưa từng có, song đồng thời cũng kéo theo những rủi ro khổng lồ nếu không được kiểm soát hiệu quả. Không gian số đang trở thành “địa bàn” hoạt động của tội phạm công nghệ cao và hacker, đặc biệt nhắm vào các hệ thống trọng yếu.

Tài chính là nơi tập trung dòng tiền, dữ liệu và các giao dịch có giá trị cao, vì vậy luôn là mục tiêu tấn công hàng đầu. Từ góc độ của những người làm công nghệ và tư vấn, ông Nguyễn Đình Thắng cho rằng an ninh mạng trong lĩnh vực tài chính hiện là ưu tiên quan trọng và cấp thiết nhất.

Hệ thống tài chính ngân hàng - “hệ tuần hoàn máu” của nền kinh tế

Theo ông Thắng, an ninh tài chính quốc gia cần được hiểu một cách toàn diện đó là một hệ thống phải bảo đảm ổn định, an toàn, không bị tấn công, phá hoại hay thao túng, cả từ bên ngoài lẫn bên trong. Đồng thời, hệ thống này phải ngăn chặn hiệu quả các hành vi rửa tiền, tài trợ khủng bố và những hoạt động có nguy cơ gây bất ổn kinh tế - xã hội.

Ông Nguyễn Đình Thắng - Chủ tịch Hội đồng quản lý Trung tâm Quản lý Tài sản số Việt Nam, Chủ tịch Liên minh Tài sản số Việt Nam phát biểu tại hội thảo.

Trong kỷ nguyên số, mọi hoạt động tài chính phải gắn chặt với an ninh mạng, an ninh dữ liệu và chủ quyền số quốc gia. Vì vậy, bảo vệ an ninh tài chính không còn là nhiệm vụ riêng của ngành tài chính - ngân hàng, mà mang ý nghĩa sống còn đối với toàn bộ hệ thống số hóa của quốc gia.

Ông Thắng ví hệ thống tài chính ngân hàng như “hệ tuần hoàn máu” của nền kinh tế. Nếu hệ thống này gặp sự cố, bị tắc nghẽn hoặc đổ vỡ, toàn bộ “cơ thể” kinh tế sẽ suy yếu, thậm chí có thể dẫn đến sụp đổ kinh tế vĩ mô. Chính vì vị thế đặc biệt đó, các tổ chức tội phạm luôn coi hệ thống tài chính là mục tiêu tấn công hàng đầu, đặc biệt là các hệ thống thanh toán nhằm gây gián đoạn giao dịch trong nước và quốc tế.

Hệ lụy của việc mất an ninh tài chính là rất nghiêm trọng. Chỉ cần một mắt xích trong hệ thống bị tấn công cũng có thể tạo ra hiệu ứng domino, gây tâm lý hoảng loạn trong xã hội, thúc đẩy hiện tượng rút tiền hàng loạt và tạo ra biến động bất lợi cho hệ thống ngân hàng. Nguy cơ lớn nhất là khi kẻ xấu chiếm được quyền kiểm soát hệ thống thanh toán, có thể kích hoạt các cuộc khủng hoảng tài chính và tiền tệ trên quy mô toàn quốc.

Một nhiệm vụ quan trọng khác của an ninh tài chính là bảo vệ quyền lợi, tài sản và dữ liệu của người dân và doanh nghiệp. Dữ liệu tài chính là loại tài sản đặc biệt quan trọng và có giá trị cao. Khi dữ liệu bị xâm phạm, người dân không chỉ đối mặt nguy cơ mất tiền mà còn có thể bị gián đoạn quyền sử dụng tài sản của chính mình. Những sự cố như vậy sẽ làm xói mòn niềm tin của công chúng vào ngân hàng số, ví điện tử và các nền tảng giao dịch số – những trụ cột đang được thúc đẩy mạnh mẽ hiện nay.

An ninh tài chính cũng gắn bó chặt chẽ với an ninh quốc gia và chủ quyền số. Nếu không được kiểm soát, các dòng tiền số và sàn giao dịch tiền ảo có thể bị lợi dụng cho rửa tiền, tài trợ khủng bố và nhiều mục đích phi pháp khác.

Hoàn thiện khung pháp lý và công nghệ: Nền tảng bảo vệ an ninh tài sản số

Theo ông Nguyễn Đình Thắng, lĩnh vực tài chính hiện đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó đáng lo ngại nhất là sự tinh vi ngày càng tăng của tội phạm công nghệ cao. Việc ứng dụng AI và Blockchain mang lại lợi ích to lớn cho số hóa và nâng cao chất lượng dịch vụ, nhưng mặt trái của nó cũng tạo điều kiện cho giả mạo, tấn công mạng và lừa đảo gia tăng mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, sự bùng nổ của thanh toán không dùng tiền mặt, Fintech, ví điện tử và tiền mã hóa đang diễn ra quá nhanh, trong khi khung pháp lý chưa theo kịp. Dù Chính phủ đã có định hướng xây dựng các sàn giao dịch tài sản số và tài sản mã hóa, nhưng đến nay vẫn chưa có mô hình triển khai cụ thể, khiến thị trường thiếu chuẩn mực và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Một vấn đề nghiêm trọng khác là nguy cơ rò rỉ dữ liệu cá nhân và dữ liệu tổ chức. Thực tế đã ghi nhận nhiều vụ thông tin tài chính bị rao bán công khai, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu người dùng. Trong khi đó, nhận thức và kỹ năng an toàn số của một bộ phận người dân và doanh nghiệp vẫn còn hạn chế; nhiều doanh nghiệp chưa hiểu rõ tài sản số là gì và cách ứng dụng trong tương lai.

Trước thực trạng này, ông Nguyễn Đình Thắng đề xuất một loạt giải pháp trọng tâm. Trước hết là xây dựng và liên tục hoàn thiện khung pháp lý làm nền tảng cho mọi hoạt động tài chính số. Các quy định về tài sản số, tài sản mã hóa cần được cụ thể hóa bằng hướng dẫn chi tiết để minh bạch hóa thị trường.

Song song với đó, cần hoàn thiện các quy định về an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu, gắn chặt với công tác phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. Khung pháp lý cũng phải xác định rõ trách nhiệm an ninh, gắn với người đứng đầu tổ chức; đồng thời thắt chặt chế tài và tăng cường truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội phạm công nghệ cao.

Toàn cảnh hội thảo.

Về công nghệ, cần đầu tư mạnh cho các giải pháp bảo mật hiện đại, thiết lập Trung tâm Giám sát An ninh Tài chính cấp quốc gia để điều phối và ứng cứu kịp thời. Việc ứng dụng AI, Big Data và Blockchain trong giám sát giao dịch, xác thực danh tính (eKYC) là yếu tố then chốt để ngăn chặn gian lận.

Ngoài ra, cần nâng cấp hạ tầng thanh toán, xây dựng trung tâm dữ liệu dự phòng, tăng cường hợp tác liên ngành và quốc tế, đồng thời chú trọng yếu tố con người thông qua đào tạo chuyên gia, nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng văn hóa an ninh ngay từ khâu thiết kế hệ thống.

Theo ông Nguyễn Đình Thắng, chỉ khi an ninh tài chính được bảo vệ vững chắc, quá trình số hóa nền kinh tế mới có thể diễn ra an toàn, bền vững và tạo nền tảng cho Việt Nam bước vào kỷ nguyên kinh tế số một cách chủ động.

Thu Hương