Ngay sau khi hợp nhất từ ngày 1/3/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ đã bắt tay xây dựng khung pháp lý dẫn dắt phát triển lĩnh vực. Đến tháng 6/2025, Bộ đã trình Quốc hội 5 luật nền tảng, gồm: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; Luật Công nghiệp công nghệ số; Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; và Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Hiện, Bộ đang tiếp tục chủ trì soạn thảo thêm 5 dự luật quan trọng khác, gồm: Luật Chuyển đổi số; Luật Công nghệ cao (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ; Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ; và Luật Trí tuệ nhân tạo, dự kiến trình Quốc hội xem xét thông qua vào cuối năm 2025.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận về các dự án Luật.

Luật Chuyển đổi số được coi là đột phá, đặt nguyên tắc “quản lý, điều hành trên môi trường số là mặc định, quản lý trên giấy là ngoại lệ”, bảo đảm mọi công dân đều có cơ hội tiếp cận dịch vụ công trực tuyến. Dự luật cũng yêu cầu thiết kế dịch vụ theo sự kiện cuộc sống và vòng đời doanh nghiệp, liên thông giữa các cơ quan để người dân “chỉ cung cấp thông tin một lần”.

Luật Công nghệ cao (sửa đổi) định vị công nghệ là trụ cột chiến lược của an ninh - kinh tế - quốc phòng, chia thành ba lớp gồm công nghệ lõi, công nghệ chiến lược và công nghệ cao; đồng thời mở rộng ưu đãi cho doanh nghiệp trong nước, nhất là với các công nghệ chiến lược như AI và bán dẫn.

Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sở hữu trí tuệ hướng đến “tài sản hóa” kết quả nghiên cứu, cho phép định giá, mua bán, chuyển nhượng quyền sở hữu trí tuệ, thúc đẩy hình thành thị trường tài sản trí tuệ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Luật sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ tập trung rút gọn thủ tục, mở rộng danh mục công nghệ ưu tiên, đồng thời bổ sung mô hình tổ chức trung gian chuyển giao công nghệ giúp doanh nghiệp nhỏ, địa phương tiếp cận công nghệ mới.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Tờ trình dự án Luật Chuyển giao công nghệ.

Đáng chú ý, Luật Trí tuệ nhân tạo là dự thảo đầu tiên tại Việt Nam xây dựng khung pháp lý cho AI, phân loại bốn cấp độ rủi ro với cơ chế quản lý tương ứng. Dự luật xác định rõ nhóm AI bị cấm, nhóm rủi ro cao cần kiểm định trước khi lưu hành, và định hướng phát triển “hạ tầng trí tuệ Việt Nam” gồm dữ liệu quốc gia, mô hình nền tảng, nhân lực AI và thể chế an toàn.

Các dự luật này được kỳ vọng sẽ tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, tạo nền tảng pháp lý thúc đẩy phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo, góp phần đưa Việt Nam chủ động hơn trong kỷ nguyên số.

Lệ Thanh