Chiều 10/10, tại TP.HCM, Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường nhà nước (Bộ Tư pháp) phối hợp cùng Viện Friedrich Naumann Foundation (FNF Việt Nam) tổ chức hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về hoàn thiện cơ chế pháp lý liên quan đến chuyển đổi số trong đăng ký biện pháp bảo đảm bằng động sản”. Sự kiện quy tụ các chuyên gia pháp lý, công nghệ và đại diện tổ chức quốc tế nhằm trao đổi về xu hướng số hóa lĩnh vực đăng ký biện pháp bảo đảm, hướng tới xây dựng hệ thống minh bạch, an toàn và hiệu quả hơn.

Ứng dụng AI, Blockchain và xác thực điện tử trong quản lý đăng ký

Phát biểu tại hội thảo, ông Phạm Trường Hải, Phó Trưởng phòng Quản lý nghiệp vụ về đăng ký biện pháp bảo đảm (Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường nhà nước), cho biết việc đăng ký biện pháp bảo đảm trực tuyến hiện đã được pháp luật thừa nhận, có giá trị pháp lý tương đương với hồ sơ giấy. Người dân và doanh nghiệp có thể sử dụng chữ ký điện tử, con dấu điện tử thay thế cho hình thức truyền thống.

Theo quy định, hồ sơ hợp lệ được nộp trước 15 giờ sẽ được xử lý ngay trong ngày; hồ sơ nộp sau 15 giờ được hoàn tất vào ngày làm việc kế tiếp. Trường hợp cần kéo dài thời gian, việc giải quyết không quá ba ngày làm việc. “Hiện nay, hơn 90% hồ sơ đăng ký được thực hiện trực tuyến, chỉ còn khoảng 10% theo hình thức truyền thống,” ông Hải cho biết.

Tuy nhiên, ông cũng nhìn nhận hạ tầng kỹ thuật vẫn còn là rào cản lớn. Nhiều người dân gặp khó khăn khi thao tác trên thiết bị di động, trong khi khả năng hiển thị và tích hợp dữ liệu giữa các hệ thống chưa thật sự tối ưu.

Ông Phạm Trường Hải, Phó Trưởng phòng Quản lý nghiệp vụ về đăng ký biện pháp bảo đảm, Cục Đăng ký giao dịch bảo đảm và Bồi thường nhà nước (Bộ Tư pháp), trình bày báo cáo đề dẫn tại Hội thảo.

Đề cập đến xu hướng công nghệ, ông Đường Tất Toàn, Giám đốc Công nghệ Khối Chính phủ Tập đoàn FPT, cho rằng chuyển đổi số trong đăng ký biện pháp bảo đảm cần được thực hiện trên nền tảng dữ liệu thống nhất và bảo mật cao. Ông nhấn mạnh các công nghệ mới như phân tích dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain và xác thực điện tử (VNeID, chữ ký số) đang mở ra hướng đi mới trong lĩnh vực pháp lý.

Tại nhiều quốc gia, AI đã được ứng dụng để phân tích hồ sơ, phát hiện gian lận và nhận diện các bất thường dữ liệu, giúp cán bộ nghiệp vụ ra quyết định nhanh và chính xác hơn. Trong khi đó, Blockchain giúp lưu trữ hồ sơ không thể chỉnh sửa, đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc, hạn chế tối đa gian lận trong quá trình đăng ký tài sản.

Bài học từ Đức: “Số hóa không nên nóng vội”

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ông Tobias Oelsner, Chánh án Tòa án khu vực Berlin (CHLB Đức), cho biết quá trình số hóa hệ thống đăng ký ở Đức kéo dài hơn 25 năm và chỉ thành công khi Nhà nước xây dựng được niềm tin từ người dân. Ông nhấn mạnh Việt Nam nên công nhận giá trị pháp lý tương đương của tài liệu điện tử, đồng thời phát triển hệ thống đăng ký tập trung và liên thông trước khi áp dụng bắt buộc.

“Việc chuyển đổi cần có lộ trình, bắt đầu bằng hình thức tự nguyện, sau đó mới bắt buộc, Nhà nước có trách nhiệm tạo dựng niềm tin và giảm chi phí cho người dân.” ông Oelsner nói.

Ông Tobias Oelsner, Chánh án Tòa án khu vực Berlin (CHLB Đức), chia sẻ kinh nghiệm pháp luật Đức về các biện pháp bảo đảm tại Hội thảo.

Theo ông Konrad Greilich, Đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Công ty Visionary Berlin GmbH (Đức), một hệ thống đăng ký hiệu quả phải đáp ứng đủ các tiêu chí: số hóa, tập trung, liên thông, có giá trị pháp lý ràng buộc và đáng tin cậy. Ông cũng phân tích tiềm năng của hợp đồng thông minh (Smart Contracts) -  công cụ có thể tự động thực thi thỏa thuận trên nền tảng Blockchain mà không cần sự can thiệp của con người. Tuy nhiên, Việt Nam cần làm rõ cơ sở pháp lý của các công nghệ mới này để đảm bảo tính an toàn và hợp pháp.

Ông Greilich kiến nghị Việt Nam nên xây dựng khung pháp lý rõ ràng cho hợp đồng thông minh, đồng thời nghiên cứu ứng dụng Stablecoins hoặc tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương trong thanh toán, tạo nền tảng cho một hệ sinh thái giao dịch bảo đảm hoàn toàn số hóa.

Việc áp dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến như AI, Blockchain, xác thực điện tử không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn tăng tính minh bạch, bảo mật và hiệu quả quản lý nhà nước, hướng tới mục tiêu xây dựng hệ thống đăng ký thông minh, đồng bộ và đáng tin cậy, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế số và Chính phủ số tại Việt Nam.

Lệ Thanh