Đề xuất này được xem là bước đột phá trong cải cách hành chính, tiết kiệm chi phí và đẩy mạnh ứng dụng dữ liệu điện tử trong giao dịch dân sự.

Theo dự thảo, khi người dân thực hiện các giao dịch như chuyển nhượng, mua bán, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc phương tiện giao thông, sẽ không cần công chứng hợp đồng hay nộp các giấy tờ chứng minh nhân thân, tình trạng hôn nhân. Thay vào đó, thông tin được đối chiếu và xác thực thông qua các cơ sở dữ liệu quốc gia như dữ liệu dân cư, hộ tịch, đất đai và đăng ký phương tiện. Các hợp đồng sẽ được ký điện tử bằng chữ ký số hoặc tài khoản định danh VNeID mức 2, có giá trị pháp lý tương đương công chứng truyền thống.

Cơ quan chức năng nhấn mạnh rằng dữ liệu điện tử đã được xác thực sẽ có giá trị thay thế cho bản giấy, giúp giảm đáng kể chi phí và thời gian thực hiện thủ tục. Người dân không phải xin xác nhận tình trạng hôn nhân hay mang theo giấy tờ cá nhân, bởi cán bộ có thể trực tiếp tra cứu trên hệ thống. TP.HCM đã thí điểm sang tên xe không cần công chứng qua VNeID và nhận được phản hồi tích cực từ người dân.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Ủy ban Pháp luật và Tư pháp) cho rằng đây là bước tiến lớn trong quá trình xây dựng Chính phủ số. Ông nêu thực tế nhiều người phải mất nhiều ngày, tốn kém chi phí để xin xác nhận hôn nhân hoặc công chứng hợp đồng, trong khi thông tin này hoàn toàn có thể được xác minh qua dữ liệu điện tử. Khi triển khai đồng bộ, đề xuất sẽ góp phần minh bạch hóa quy trình, chống tham nhũng vặt và giảm tiếp xúc trực tiếp giữa người dân với cơ quan hành chính.

Tuy nhiên, các chuyên gia pháp lý cũng lưu ý cần đánh giá kỹ tính khả thi và bảo đảm trách nhiệm pháp lý khi xảy ra tranh chấp. Tiến sĩ - luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng bỏ công chứng không đồng nghĩa với buông lỏng quản lý, bởi việc xác thực điện tử vẫn đảm bảo giá trị pháp lý. Ông khẳng định, trong xu thế chuyển đổi số, việc số hóa hợp đồng là tất yếu, thậm chí còn an toàn và bảo mật hơn hình thức giấy truyền thống.

Để chuẩn bị cho việc này, Bộ Công an và Bộ Tư pháp đang triển khai cao điểm “90 ngày đêm” làm sạch dữ liệu hôn nhân và đất đai, bảo đảm thông tin được cập nhật chính xác, đồng bộ trên hệ thống. Dữ liệu hôn nhân, ly hôn, tình trạng độc thân sẽ được hiển thị công khai trên ứng dụng VNeID, có giá trị pháp lý và được xác thực bởi cơ quan có thẩm quyền.

Nhiều người dân kỳ vọng nghị quyết sớm được thông qua để việc mua bán, sang tên xe hay nhà đất không còn rườm rà như hiện nay. Anh Lê Hoàng Long (Hà Nội) chia sẻ: “Chỉ cần dữ liệu được liên thông, người dân không còn phải mang theo cả tập hồ sơ đi lại nhiều lần. Việc tra cứu, xác thực chỉ mất vài phút, vừa tiện lợi vừa minh bạch.”

Nếu được áp dụng rộng rãi, đây sẽ là bước tiến lớn trong hành trình số hóa quản lý nhà nước, hướng tới nguyên tắc “người dân không phải xuất trình những gì Nhà nước đã có”, giảm hàng trăm tỷ đồng chi phí hành chính mỗi năm và tạo nền tảng cho một nền kinh tế số hiện đại.