Khi chứng cứ được số hóa - phiên tòa vận hành như “tòa án điện tử”

Theo Thẩm phán Phan Sỹ Hùng, cải cách tư pháp những năm qua không chỉ nằm ở công nghệ mà bắt đầu từ chính tư duy điều hành phiên tòa. Mối tương tác giữa thẩm phán, kiểm sát viên và luật sư ngày càng cởi mở, lấy tranh tụng làm trung tâm.

“Một phiên tòa hiện đại phải là nơi mọi bên được tranh luận công khai, thẳng thắn và tôn trọng lẫn nhau”, ông Hùng nhấn mạnh. Việc trao quyền chủ động cho luật sư và đương sự giúp phiên tòa trở nên sinh động hơn, góp phần nâng cao chất lượng xét xử và niềm tin của người dân vào công lý.

Một trong những điểm nổi bật được ông Hùng chia sẻ là việc số hóa chứng cứ và hồ sơ tố tụng. Nếu trước đây việc đọc và trao đổi tài liệu giấy làm gián đoạn phiên tòa, thì nay, hệ thống trình chiếu chứng cứ điện tử cho phép tất cả các bên cùng theo dõi hình ảnh, âm thanh, video và tài liệu ngay trên màn hình lớn.

Ông Hùng cho biết, nhờ ứng dụng này, thời gian xét xử một số vụ án đã giảm tới 40%. Hệ thống còn hỗ trợ so sánh hai tài liệu song song, đánh dấu điểm khác biệt và cập nhật chứng cứ mới ngay tại tòa - giúp đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch nhưng vẫn giữ được bảo mật tuyệt đối.

Thẩm phán Phan Sỹ Hùng chia sẻ kinh nghiệm triển khai chuyển đổi số trong hoạt động xét xử tại Hội nghị.

Hướng tới nền tư pháp số công lý minh bạch và gần dân

Cùng với việc số hóa hồ sơ, AI hỗ trợ phân tích dữ liệu tố tụng cũng đang được thí điểm tại Tòa án Khu vực 1. Công nghệ này giúp thẩm phán tra cứu nhanh, tìm kiếm văn bản, trích dẫn điều luật và tổng hợp thông tin chỉ trong vài giây.

“AI không thay thế con người, nó chỉ giúp thẩm phán làm việc nhanh hơn, chính xác hơn”, ông Hùng khẳng định. Hệ thống được vận hành trong mạng nội bộ, đảm bảo tuyệt đối an toàn dữ liệu.

Song song, định danh điện tử và tài khoản công dân tư pháp đang mở đường để người dân nộp đơn, thanh toán án phí và theo dõi vụ việc trực tuyến. Việc ứng dụng sinh trắc học (nhận diện khuôn mặt, vân tay, CCCD gắn chip) giúp đảm bảo tính pháp lý và minh bạch của mỗi giao dịch.

Theo Thẩm phán Hùng, chuyển đổi số không chỉ là thay đổi công cụ mà là cải tổ toàn diện phương thức làm việc. Mỗi cán bộ ngành tòa án, từ thẩm phán, thư ký đến kiểm sát viên đều cần thích ứng với môi trường số, từ chuẩn bị hồ sơ điện tử đến kỹ năng tranh tụng trực tuyến.

Tại TP.HCM, các phiên tòa điện tử đã giúp rút ngắn thời gian xét xử, giảm tỷ lệ hoãn tòa và tăng khả năng truy xuất dữ liệu. Việc lưu trữ hồ sơ số không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn phục vụ hiệu quả cho công tác giám đốc thẩm, tái thẩm sau này.

“Công lý trong thời đại số không chỉ nằm ở bản án, mà còn ở cách chúng ta vận hành phiên tòa - minh bạch, công khai và gần gũi hơn với người dân,” Thẩm phán Phan Sỹ Hùng nhấn mạnh.

Những đổi mới tại Tòa án Khu vực 1 được xem là bước đi tiên phong trong hành trình xây dựng nền tư pháp điện tử hiện đại, hiệu quả và nhân văn, nơi công nghệ trở thành cánh tay nối dài của công lý.

Đại diện Đoàn Luật sư Đồng Nai và Thẩm phán Phan Sỹ Hùng.

Lệ Thanh