Phát biểu tại Hội thảo Ngày Thẻ Việt Nam 2025  diễn ra ngày 7/10 do Báo Tiền Phong và Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) đồng tổ chức, ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên Trường Đại học Fulbright Việt Nam, nhận định ngành tài chính ngân hàng từ lâu đã là lĩnh vực tiên phong trong ứng dụng công nghệ.“Từ kỷ nguyên di động giúp người dùng giao dịch ‘mọi lúc, mọi nơi’ đến thời đại điện thoại thông minh, công nghệ đã liên tục định hình lại trải nghiệm tài chính. Giờ đây, ngành đang bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI) - được kỳ vọng tạo nên bước ngoặt trong quản trị, hành và dịch vụ khách hàng”, ông nói.

Nhiều xu hướng công nghệ đang tái định hình ngành tài chính

Theo ông Thành, làn sóng chuyển đổi này được thúc đẩy bởi bốn động lực chính.Trước hết là kỳ vọng ngày càng cao của khách hàng, người dùng mong mọi giao dịch đều tức thì, liền mạch và cá nhân hóa, từ định danh điện tử (eKYC) qua VNeID đến các “siêu ứng dụng” tích hợp nhu cầu tài chính, tiêu dùng và xã hội.Thứ hai, nhiều ngân hàng vẫn phụ thuộc vào hệ thống công nghệ cũ, kém linh hoạt và tốn kém. “Việc dám loại bỏ nền tảng ‘di sản’ để chuyển sang hạ tầng hiện đại trở thành phép thử bản lĩnh của lãnh đạo, đặc biệt với các ngân hàng có vốn Nhà nước”, ông nhận định.Thứ ba là áp lực cạnh tranh khốc liệt từ Fintech, ngân hàng số và các nền tảng thanh toán mới khiến ranh giới dịch vụ ngày càng mờ nhạt – “ai đổi mới chậm sẽ bị bỏ lại phía sau”.Động lực cuối cùng là khoảng trống pháp lý. Các mô hình tài chính số phát triển nhanh hơn khung quản lý, trong khi rủi ro dữ liệu cá nhân, bảo mật và an ninh mạng ngày càng lớn, đòi hỏi hành lang pháp lý linh hoạt và kịp thời.

Từ những yếu tố này, ông Thành cho rằng hàng loạt xu hướng công nghệ đang tái định hình ngành tài chính. Các tổ chức đẩy mạnh đầu tư hạ tầng linh hoạt, tối ưu cho giao dịch điện tử; triển khai sinh trắc học hành vi giúp AI nhận diện người dùng qua thói quen thao tác và phát hiện gian lận trong thời gian thực.Cùng với đó, ngân hàng mở (Open Banking) và tài chính nhúng (Embedded Finance) trở thành hướng đi chủ đạo, cho phép chia sẻ dữ liệu và dịch vụ qua API với bên thứ ba. Nhiều quốc gia cũng đang thử nghiệm tiền số của Ngân hàng Trung ương (CBDC), hứa hẹn thay đổi cách gửi tiết kiệm và thanh toán xuyên biên giới.

“AI chính là cú hích năng suất, giúp tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng khả năng phòng chống gian lận, tấn công mạng. Tuy nhiên, song hành với cơ hội là những rủi ro mới như mất lợi thế độc quyền khi chuyển sang hệ thống mở, sai lệch trong mô hình chấm điểm tín dụng hay tấn công nhắm vào chính các thuật toán AI”, ông Thành nói thêm.

Dù vậy, theo ông, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ mà còn là cuộc cách mạng văn hóa và tư duy. “Ngành tài chính - ngân hàng muốn tiến xa cần một nền văn hóa minh bạch, hợp tác và sáng tạo, nơi mỗi cá nhân được trao quyền, chịu trách nhiệm và chủ động đổi mới. 

Công nghệ là động lực, nhưng con người và văn hóa mới là nền tảng giúp ngành tài chính phát triển bền vững, thông minh và nhân văn hơn”, ông nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên Trường Đại học Fulbright Việt Nam phát biểu tại Hội thảo.

Cùng quan điểm về vai trò con người trong chuyển đổi số, TS. Đặng Vinh Quang - Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam, cho rằng yếu tố niềm tin vẫn là nền tảng cốt lõi của hệ thống tài chính.“Công nghệ thanh toán của Việt Nam hiện đã phát triển rất tốt, chúng ta có thể thanh toán xuyên biên giới, thanh toán theo thời gian thực. Tuy nhiên, câu chuyện niềm tin của người dân mới là yếu tố quan trọng hơn nhiều”, ông Quang nhấn mạnh.

Theo ông, sinh trắc học không phải công nghệ mới, nhưng ý nghĩa lớn nhất nằm ở tính tiện dụng và khả năng gắn liền với người dùng. “Các dịch vụ thanh toán và giao dịch cần được thiết kế sao cho thuận tiện nhất. Nếu quy trình quá phức tạp, tính khả dụng sẽ giảm đi. Sinh trắc học giúp người dùng có thể xác thực và giao dịch ở bất cứ đâu, vừa an toàn, vừa dễ tiếp cận”.

Ông Quang cũng nhận định, công nghệ Việt Nam đang phát triển nhanh nhưng vẫn cần bứt phá hơn để có vị thế quốc tế rõ nét. “Việc sử dụng sinh trắc học trong thanh toán không chỉ giúp bắt kịp xu thế công nghệ mới nhất trên thế giới, mà còn thể hiện quyết tâm áp dụng công nghệ hiện đại để tạo thuận tiện cho người dân”, ông nói.

Chuyển đổi số là chìa khóa để Việt Nam phát triển nền kinh tế bao trùm và bền vững

Ở góc độ doanh nghiệp toàn cầu, ông Sharad Jain - Giám đốc Quốc gia của Mastercard tại Việt Nam, Campuchia và Lào, cho biết Việt Nam đã trải qua giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ trong 5–7 năm qua, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng.“Hiện 87% người trưởng thành đã có tài khoản ngân hàng, hơn 154 triệu thẻ được phát hành, giao dịch qua mã QR tăng trưởng bình quân 81% mỗi năm”, ông nêu.

Tuy nhiên, cùng với sự bùng nổ này là ba thách thức lớn mà toàn ngành cần chung tay giải quyết.Thứ nhất, khả năng tiếp cận, dù hạ tầng thanh toán số phát triển nhanh, song 62% dân số Việt Nam vẫn sống ở nông thôn nơi hạn chế về chi nhánh ngân hàng và hiểu biết tài chính. Nhiều người cao tuổi hay doanh nghiệp nhỏ chưa quen dùng giải pháp số. Mở rộng phổ cập tài chính số đến mọi tầng lớp là nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ hai, an toàn và bảo mật. Theo ông Jain, năm 2023 Việt Nam ghi nhận gần 13.900 vụ tấn công mạng và 16.000 vụ lừa đảo, gây thiệt hại tương đương 3,6% GDP. 

Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin người tiêu dùng. Cần có cách tiếp cận đa ngành – vừa hoàn thiện pháp lý, vừa tăng cường hợp tác giữa ngân hàng và công ty công nghệ trong việc dự báo, phát hiện và ngăn chặn gian lận bằng AI và Big Data.

Thứ ba là trải nghiệm khách hàng. Mục tiêu không chỉ là phát triển công nghệ, mà còn làm cho dịch vụ tài chính dễ tiếp cận, thuận tiện và phù hợp với nhu cầu hàng ngày của người dân. Điều này đòi hỏi sự phối hợp giữa Chính phủ trong chính sách, ngân hàng trong dịch vụ, và các công ty thanh toán trong mở rộng hạ tầng.

Ông Sharad Jain khẳng định, chuyển đổi số là chìa khóa để Việt Nam phát triển nền kinh tế bao trùm và bền vững. “Để đạt được điều đó, cần đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận dịch vụ tài chính số, các giao dịch được an toàn, và trải nghiệm người dùng ngày càng được nâng cao”, ông nhấn mạnh.

Ông Sharad Jain - Giám đốc Quốc gia của Mastercard tại Việt Nam, Campuchia và Lào chia sẻ quan điểm tại Hội thảo.

Từ công nghệ đến văn hóa, từ dữ liệu đến niềm tin - hành trình chuyển đổi số của ngành tài chính không chỉ mở ra tương lai thông minh hơn, mà còn là cơ hội để xây dựng hệ sinh thái tài chính nhân văn, an toàn và bao trùm hơn.

Thu Hương