Nhiều ý kiến thống nhất với sự cần thiết ban hành Luật, song nhấn mạnh yêu cầu rà soát toàn diện để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các luật chuyên ngành, cũng như ngăn chặn nguy cơ bỏ lọt tội phạm công nghệ cao.

Theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội (KH,CN&MT), dự án Luật Chuyển đổi số do Chính phủ trình ngày 17/9/2025 được xây dựng theo trình tự, thủ tục rút gọn, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét trước khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu và điều hành phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 16/10.

Dự thảo luật được đánh giá phù hợp với chủ trương của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất với hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục đối chiếu, rà soát kỹ với các luật có liên quan như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Ngân sách Nhà nước, cũng như phối hợp chặt chẽ với các dự án luật đang được trình cùng kỳ họp như Luật Thương mại điện tử (sửa đổi), Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật Sở hữu trí tuệ, Luật An ninh mạng... để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đánh giá cao nỗ lực xây dựng một đạo luật mang tính mở và tiên phong như Luật Chuyển đổi số - phản ánh xu thế tất yếu trong phát triển hiện nay.

Bà Nguyễn Thanh Hải đề nghị rà soát để tránh chồng chéo giữa Luật Chuyển đổi số với các luật khác như Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Viễn thông, Luật Giao dịch điện tử, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân... Đồng thời, bà nhấn mạnh cần làm rõ các khái niệm pháp lý mới như “thiệt hại nghiêm trọng”, “dữ liệu nhạy cảm” để tránh tranh chấp khi áp dụng.

Đáng chú ý, bà Hải cảnh báo dự thảo hiện chưa bao quát đầy đủ các dạng tội phạm công nghệ cao mới, như lợi dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo nội dung giả mạo, khai thác lỗ hổng blockchain, phát triển công cụ tấn công mạng.... Nếu không được bổ sung, nguy cơ bỏ lọt tội phạm công nghệ cao là hiện hữu, ảnh hưởng đến hiệu quả phòng, chống tội phạm trên không gian mạng.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải phát biểu.

Liên quan đến việc AI ngày càng được sử dụng trong ra quyết định, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính Phan Văn Mãi đặt câu hỏi về tính pháp lý của các sản phẩm tư vấn số. Ông cho rằng, nhiều tổ chức, thậm chí cơ quan nhà nước đã dựa vào kết quả tư vấn của AI trong hoạch định chính sách hoặc ra quyết định, do đó cần sớm xác lập cơ sở pháp lý rõ ràng cho các trường hợp này.

Ông Mãi cũng đề xuất bổ sung quy định cấm lợi dụng môi trường số xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, đồng thời làm rõ “quyền và nghĩa vụ số” của các bên tham gia. Theo ông, đây là vấn đề cốt lõi nhưng dự thảo vẫn còn thiếu rõ ràng, cần được nghiên cứu, hoàn thiện thêm.

Về hạ tầng chuyển đổi số (Điều 10), Ủy ban KH,CN&MT đề nghị làm rõ mối quan hệ giữa trung tâm dữ liệu, hệ thống trí tuệ nhân tạo và hạ tầng công nghiệp công nghệ số để tránh chồng chéo với Luật Công nghiệp công nghệ số.

Ủy ban cũng lưu ý, Luật Đầu tư hiện hành đã quy định thẩm quyền ban hành danh mục ngành nghề ưu đãi đầu tư thuộc Chính phủ, trong khi Luật này đang được sửa đổi. Do đó, cần phối hợp rà soát để bảo đảm thống nhất giữa các dự thảo luật.

Đối với dịch vụ công trực tuyến (Điều 19), cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc quy định “thiết kế dịch vụ theo sự kiện cuộc sống và vòng đời doanh nghiệp”, vì có thể dẫn đến sự tùy nghi, thiếu thống nhất trong thực hiện thủ tục hành chính giữa các cơ quan nhà nước.

Về kinh tế số (Chương IV), cần phân định rõ phạm vi điều chỉnh giữa “kinh tế số” trong dự thảo với các lĩnh vực đã được quy định ở Luật Thương mại, Luật Thương mại điện tử, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Luật Ngân hàng, Luật Bảo hiểm....

Còn đối với xã hội số (Chương V), Ủy ban đề nghị bổ sung quy định về công khai nguyên tắc hoạt động của thuật toán trong trường hợp thuật toán ảnh hưởng trực tiếp đến quyền công dân, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết thủ tục và cơ quan có thẩm quyền để người dân thực hiện các quyền của mình trong môi trường số.

Luật Chuyển đổi số là bước khởi đầu quan trọng nhằm tạo khung pháp lý tổng thể cho chuyển đổi số quốc gia, thúc đẩy kinh tế số, xã hội số và Chính phủ số. Tuy nhiên, để đạo luật này thực sự đi vào cuộc sống, cần hoàn thiện kỹ thuật lập pháp, thống nhất khái niệm và phạm vi điều chỉnh, cũng như tăng cường cơ chế bảo vệ người dân, doanh nghiệp trước rủi ro số.

Lệ Thanh