Với động lực đến từ chính sách, sự nhập cuộc của các doanh nghiệp lớn và những thành tựu bước đầu trên thị trường quốc tế, Việt Nam đang tiến gần hơn đến mục tiêu hình thành một hệ sinh thái tài chính số minh bạch, linh hoạt và kết nối toàn cầu.

Ảnh minh họa.

Thí điểm thị trường tài sản số: Bước ngoặt chính sách

Việt Nam là một trong những quốc gia có cộng đồng tiền số năng động nhất thế giới, nhiều năm liền nằm trong Top 10 về tỷ lệ chấp nhận tài sản số (theo Chainalysis). Tuy nhiên, thiếu vắng một thị trường nội địa được quản lý chính thức khiến các dự án blockchain Việt Nam phải tìm đường ra quốc tế để niêm yết, vừa tốn kém, vừa khó tiếp cận nhà đầu tư trong nước.

Việc Chính phủ và Bộ Tài chính xúc tiến đề án thí điểm thị trường tài sản mã hóa đánh dấu một bước ngoặt quan trọng. Mô hình này hướng tới thiết lập các sàn giao dịch tài sản số được cấp phép, hoạt động trong khuôn khổ pháp lý rõ ràng, có sự giám sát chặt chẽ. Điều này không chỉ giúp tạo thanh khoản cho các dự án “made in Vietnam” ngay tại thị trường nội địa mà còn thúc đẩy tính minh bạch, an toàn, và chuẩn hóa sản phẩm theo tiêu chí quốc tế.

Các sàn giao dịch tập trung (CEX) sẽ đóng vai trò hạt nhân, cung cấp thanh khoản và môi trường cạnh tranh lành mạnh. Trong giai đoạn thí điểm, Bộ Tài chính dự kiến cấp phép cho hơn một đơn vị nhằm đảm bảo cạnh tranh, nhưng vẫn giữ số lượng ở mức hợp lý để thuận lợi cho giám sát và đánh giá. Song song, khu vực kinh tế tư nhân được khuyến khích tham gia, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 của Đảng về phát triển kinh tế tư nhân như một động lực quan trọng của nền kinh tế.

Kinh nghiệm từ Singapore, UAE hay Thụy Sĩ cho thấy, một khung pháp lý minh bạch là điều kiện tiên quyết để hình thành trung tâm blockchain mạnh. Với nguồn nhân lực công nghệ chất lượng cao và chi phí cạnh tranh, Việt Nam có cơ hội để trở thành ‘hub’ blockchain của khu vực, nếu duy trì tốc độ cải cách và bảo đảm môi trường pháp lý cởi mở, nhưng vẫn an toàn.

Doanh nghiệp lớn nhập cuộc: Kiến tạo hệ sinh thái blockchain

Nếu như giai đoạn đầu blockchain ở Việt Nam chủ yếu là sân chơi của các startup, thì hiện tại, những tập đoàn công nghệ và tài chính hàng đầu đã chính thức nhập cuộc với chiến lược dài hơi.

SSI Digital Ventures (SSID) là cánh tay đầu tư blockchain của SSI, đã thiết lập liên minh chiến lược với Tether (nhà phát hành stablecoin USDT lớn nhất thế giới), U2U Network (blockchain “made in Vietnam”) và Amazon Web Services. Với quy mô ban đầu 200 triệu USD, dự kiến nâng lên 500 triệu USD, SSID không chỉ đầu tư vào ít nhất 10 dự án công nghệ trong năm 2025 mà còn xây dựng hạ tầng, cộng đồng và mạng lưới toàn cầu để “xuất khẩu trí tuệ Việt”.

Ngoài ra còn U2U Network cho thấy tiềm năng thực tế của blockchain Việt Nam: gần 2 triệu người dùng, hơn 80 ứng dụng phi tập trung (dApp), được Messari xếp hạng Top 3 blockchain hạ tầng vật lý phi tập trung toàn cầu. Đây là minh chứng rõ ràng cho khả năng cạnh tranh quốc tế nếu được tiếp sức bởi môi trường pháp lý và đầu tư phù hợp.

Trong lĩnh vực ngân hàng, Techcombank đang phát triển Vietnam Blockchain Service Network (VBSN) cùng với mạng lưới gồm 6 blockchain layer-1 kết nối với nhau và với các blockchain quốc tế. Mục tiêu là xây dựng “blockchain của các blockchain”, phục vụ đa dạng nhu cầu: từ định danh số, lưu trữ dữ liệu quốc gia, hóa đơn điện tử, đến lưu trữ văn bằng, chứng chỉ. Sự đồng hành của Boston Consulting Group (BCG) ngay từ đầu giúp dự án tiếp cận chuẩn mực quốc tế.

Ở mảng đầu tư, Dragon Capital đã đề xuất thí điểm token hóa quỹ ETF đây là một hình thức đưa quỹ hoán đổi danh mục lên blockchain, cho phép giao dịch 24/7, phân chia quyền sở hữu linh hoạt, tự động hóa nhiều quy trình và thậm chí mua bằng tiền mã hóa. Đây có thể trở thành cầu nối giữa tài chính truyền thống và tài sản số, đặc biệt trong xu thế số hóa tài sản thực (Real World Assets – RWA) đang lan rộng toàn cầu.

Các chuyên gia nhận định, blockchain không chỉ là một công nghệ, mà là hạ tầng cốt lõi của kinh tế số đây là nơi dữ liệu đóng vai trò tài nguyên chiến lược, và tính minh bạch, an toàn, khả năng xác minh là điều kiện tiên quyết cho tăng trưởng.

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch FPT, nhấn mạnh Việt Nam hiện có hơn 1 triệu nhân sự công nghệ thông tin, doanh thu phần mềm dịch vụ trên 1 tỷ USD, nằm trong Top 2 thế giới, đủ năng lực để trở thành cường quốc blockchain. Quốc hội đã ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số, khẳng định blockchain là một thành tố hạ tầng chiến lược.

Nếu được triển khai nhất quán, lộ trình từ thí điểm thị trường tài sản số đến xây dựng hệ sinh thái blockchain toàn diện sẽ giúp Việt Nam tận dụng tối đa tiềm năng công nghệ, thu hút vốn đầu tư, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, và đưa doanh nghiệp Việt ra toàn cầu đây không chỉ với vai trò người dùng, mà còn là nhà sáng tạo công nghệ.

Những bước đi chiến lược từ cấp chính sách đến hành động của doanh nghiệp đã định hình một lộ trình rõ ràng cho sự phát triển của blockchain tại Việt Nam. Không còn là một cuộc chơi mang tính thử nghiệm, công nghệ này đang trở thành một cấu phần quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số quốc gia. Khi hành lang pháp lý dần được hoàn thiện, những “ông lớn” trong ngành nhập cuộc và các dự án “made in Vietnam” được tiếp sức, blockchain đang mở ra cơ hội lớn để Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ toàn cầu.

Thu Uyên