Nhằm hỗ trợ đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước tại địa phương nâng cao hiểu biết và kỹ năng triển khai thương mại điện tử (TMĐT) hiệu quả, trong hai ngày 16 và 17/6, tại Trà Vinh, Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) phối hợp với Sở Công Thương tỉnh Trà Vinh tổ chức chương trình đào tạo ngắn hạn “Nâng cao năng lực quản lý và tổ chức hoạt động phát triển thương mại điện tử” thuộc Chương trình phát triển TMĐT quốc gia năm 2025.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Trà Vinh cho biết, trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, thương mại điện tử và trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ là xu hướng, mà đã trở thành hai trụ cột thiết yếu, đóng vai trò đột phá trong phát triển kinh tế địa phương. Tỉnh Trà Vinh xác định việc hỗ trợ các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và tiểu thương làm quen, hiểu và ứng dụng hiệu quả các công cụ số là nhiệm vụ then chốt để thúc đẩy năng lực cạnh tranh và hội nhập của tỉnh.

Ảnh minh họa

Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn nhiều khoảng trống về nhận thức, kỹ năng và công cụ triển khai, đặc biệt ở cấp cơ sở. Chính vì vậy, các chương trình đào tạo với sự đồng hành từ Trung tâm eComDX mang ý nghĩa rất thiết thực và kịp thời. Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Trà Vinh kỳ vọng đây không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức, mà còn là diễn đàn mở để chia sẻ thực tiễn, xử lý tình huống và cùng nhau tháo gỡ khó khăn trong quá trình áp dụng thương mại điện tử và công nghệ AI vào thực tế.

Tại Hội nghị, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm eComDX đã chia sẻ, tổng quan toàn diện về hiện trạng TMĐT tại Việt Nam và nhấn mạnh vai trò then chốt của hệ thống pháp luật và năng lực quản lý nhà nước trong việc đảm bảo sự phát triển bền vững của lĩnh vực này.

Theo ông Tuấn, để quản lý hiệu quả một lĩnh vực phức tạp và thay đổi nhanh như TMĐT, cán bộ quản lý cần nắm vững ba văn bản pháp lý cốt lõi. Trước hết là Nghị định 52/2013/NĐ-CP, văn bản nền tảng đầu tiên quy định các hình thức giao dịch điện tử, trách nhiệm của thương nhân, tổ chức, cá nhân, cùng với các yêu cầu về hợp đồng, thanh toán và đảm bảo an ninh thông tin. Tiếp theo là Thông tư 47/2014/TT-BCT do Bộ Công Thương ban hành, hướng dẫn cụ thể việc quản lý website TMĐT, quy trình thông báo, đăng ký với Bộ, cùng các quy định về minh bạch thông tin và bảo vệ người tiêu dùng.

Đáng chú ý nhất là Nghị định 85/2021/NĐ-CP, được ban hành nhằm sửa đổi, bổ sung Nghị định 52 để phù hợp hơn với thực tiễn phát triển nhanh chóng của thị trường thương mại điện tử. Nghị định này cập nhật nhiều nội dung quan trọng, phản ánh các xu hướng mới như: tăng cường trách nhiệm của các sàn TMĐT trong việc xác minh danh tính người bán, kiểm duyệt thông tin sản phẩm, xử lý vi phạm và phối hợp với cơ quan chức năng; mở rộng phạm vi quản lý sang cả hoạt động bán hàng qua livestream và mạng xã hội, các nền tảng này được xem như một dạng sàn TMĐT và phải chịu trách nhiệm về nội dung và hoạt động thương mại diễn ra trên nền tảng; đồng thời siết chặt các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, yêu cầu các sàn TMĐT phải xây dựng cơ chế minh bạch để người tiêu dùng có thể kiểm soát thông tin của mình; và lần đầu tiên đặt ra các nghĩa vụ pháp lý đối với tổ chức, cá nhân nước ngoài có hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam, buộc họ phải tuân thủ quy định như doanh nghiệp trong nước.

Theo ông Tuấn, việc cập nhật và hiểu rõ hệ thống văn bản từ nền tảng (Nghị định 52 và Thông tư 47) đến những sửa đổi mới nhất (Nghị định 85) là điều bắt buộc đối với cán bộ quản lý, nhằm đảm bảo việc giám sát, hướng dẫn và xử lý các hoạt động TMĐT được thực hiện đúng luật, kịp thời và hiệu quả.

Chuyển đổi số chợ truyền thống: Hướng đi cho TMĐT cộng đồng

Trong khuôn khổ chương trình, ông Nguyễn Hữu Tuấn cũng đã chia sẻ những vấn đề nổi bật trong công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong hoạt động thương mại điện tử hiện nay.

Ông Tuấn chỉ rõ các mô hình bán hàng mới qua mạng xã hội, các hoạt động kinh doanh không đăng ký và tình trạng vi phạm sở hữu trí tuệ trên nền tảng số đang ngày càng phổ biến, đòi hỏi chính quyền địa phương phải có cách tiếp cận chủ động và kịp thời hơn trong công tác quản lý.

Theo Giám đốc Trung tâm eComDX, để thương mại điện tử đi vào thực chất và phát triển bền vững, chính quyền cơ sở cần không chỉ giám sát hiệu quả mà còn phải đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ tổ chức và cá nhân tuân thủ đúng pháp luật, đặc biệt trong những mô hình TMĐT mới nảy sinh từ cộng đồng dân cư.

Liên quan đến vấn đề này, ông Tuấn nhấn mạnh chuyển đổi số chợ truyền thống chính là một hướng đi khả thi và thiết thực để đưa TMĐT thâm nhập sâu vào cộng đồng. Với vai trò là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa nội địa, chợ truyền thống nếu được số hóa đúng cách sẽ trở thành nền tảng hiệu quả để lan tỏa thương mại điện tử từ gốc rễ dân sinh. Trung tâm eComDX đã giới thiệu mô hình tích hợp công nghệ số vào quản lý chợ như: sử dụng mã QR cho từng sạp hàng, ứng dụng công cụ số trong khâu thu ngân - bán hàng - quảng bá sản phẩm trên sàn TMĐT. Đây không chỉ là giải pháp công nghệ, mà còn là cách tiếp cận gần gũi, phù hợp với các tiểu thương - những người vốn ít có điều kiện tiếp cận công nghệ cao - từ đó hình thành tư duy chuyển đổi số ngay trong hoạt động kinh doanh hằng ngày.

Trong chuyên đề thứ hai, ông Cao Quí Long, đại diện Trung tâm eComDX, đã mang đến một nội dung mang tính thực hành cao về ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công việc và kinh doanh trực tuyến.

Ông Long nhấn mạnh, AI hiện nay không còn là “công nghệ tương lai” mà đã trở thành công cụ hiện hữu, dễ tiếp cận và mang lại hiệu quả rõ rệt, ngay cả đối với các doanh nghiệp nhỏ hay cán bộ quản lý nhà nước ở cơ sở.

Chuyển đổi số không còn là khẩu hiệu, mà cần bắt đầu từ thực hành, nơi từng cán bộ, từng tiểu thương, từng chợ truyền thống đều có thể làm quen, hiểu đúng và ứng dụng được công nghệ để phát triển. Đó chính là giá trị lớn nhất mà chương trình đào tạo tại Trà Vinh đợt này đã mang lại.