Trong suốt một thập niên qua, chúng ta đã chứng kiến nhiều làn sóng công nghệ xuất hiện rồi thoái trào như những cơn thủy triều. Tuy nhiên, chưa từng có xu hướng nào mang tính toàn diện, cấp thiết và sống còn như chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) ở thời điểm hiện tại. Dù trong lĩnh vực công việc, đời sống hay các dịch vụ công, chuyển đổi số không còn là một trào lưu thời thượng, mà là cuộc cách mạng tất yếu để tồn tại và phát triển trong thời đại cạnh tranh khốc liệt.

Giới công nghệ thường nhắc đến một nhận định đáng suy ngẫm: “When an AI model is not put into production, no real value is created” (Khi một mô hình AI không được đưa vào thực tiễn, thì không có giá trị thực nào được tạo ra).

Câu nói này nêu bật một chân lý rõ ràng: nếu doanh nghiệp không hành động, dù sở hữu dữ liệu lớn hay nền tảng AI tiên tiến, tất cả cũng chỉ là những bản thiết kế nằm yên trên giấy, không tạo ra lợi ích cụ thể.

Nhận thức đúng: Khởi điểm của mọi chuyển đổi

Chuyển đổi số không bắt đầu từ phần mềm, thiết bị hay đơn vị tư vấn, mà bắt đầu từ chính nhận thức của người lãnh đạo. Nếu nhà quản trị vẫn xem chuyển đổi số là công việc của phòng IT, hoặc đơn thuần là việc mua thêm vài phần mềm quản lý, thì toàn bộ nỗ lực sẽ dễ dàng rơi vào ngõ cụt.

Một nhà lãnh đạo có tư duy số là người biết đặt ra những câu hỏi căn bản như: làm sao để tối ưu vận hành bằng dữ liệu; làm sao để đo lường hiệu suất theo thời gian thực; làm sao để cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng; làm sao để dự báo nhu cầu và lập kế hoạch chính xác hơn; làm sao để dự báo dòng tiền và điều chỉnh kịp thời. Những câu hỏi này không thể được giải quyết bằng cảm tính, chúng đòi hỏi tư duy số và các công cụ AI để trả lời hiệu quả.

Chi phí đầu tư: Không phải gánh nặng, mà là đòn bẩy

Một quan niệm sai lầm phổ biến là: “Chuyển đổi số quá tốn kém và chỉ phù hợp với các doanh nghiệp lớn.” Trên thực tế, khoản chi cho chuyển đổi số chính là chi phí nâng cấp hệ điều hành của doanh nghiệp, tương tự như thay động cơ cho một con tàu đang tăng tốc.

Doanh nghiệp cần nhìn nhận một câu hỏi quan trọng hơn: nếu không chuyển đổi thì cái giá phải trả là gì? Đó là sự lãng phí nguồn lực, là khả năng phản ứng chậm với thị trường, là sai sót trong quản lý kho, là việc mất dần khách hàng do trải nghiệm kém và là các quyết định sai lầm trong vận hành.

Ngược lại, đầu tư đúng đắn vào công nghệ, vào đào tạo con người và chuẩn hóa quy trình chính là nền móng để doanh nghiệp bứt phá. Trí tuệ nhân tạo không nhằm thay thế con người, mà là công cụ để hỗ trợ, nâng tầm và tối ưu hóa vai trò của con người trong vận hành.

Ứng dụng AI: Từ quản trị đến sản xuất

AI ngày nay không còn là một khái niệm viễn tưởng mà đã và đang hiện diện rõ ràng trong nhiều hoạt động sản xuất. Trong chuỗi cung ứng, AI được ứng dụng để dự báo nhu cầu, lập kế hoạch nguyên vật liệu và cảnh báo rủi ro.

Trong quản trị chất lượng, AI hỗ trợ phát hiện lỗi sản phẩm thông qua hình ảnh và phân tích nguyên nhân gốc rễ. Ở khâu vận hành, doanh nghiệp có thể sử dụng AI để tự động hóa các quy trình như quản lý kho, lịch trình sản xuất và điều phối giao hàng thông qua các thuật toán.

Trong hoạt động kinh doanh, AI phân tích dữ liệu bán hàng để hiểu rõ hơn hành vi khách hàng và xác định xu hướng thị trường. Dù được ứng dụng ở cấp độ nào, điểm chung nhất vẫn là AI chỉ mang lại giá trị thực khi được triển khai vào thực tiễn một cách cụ thể và bài bản.

Bài toán con người: Chìa khóa của chuyển đổi

Không một công nghệ nào có thể cứu một tổ chức nếu con người trong tổ chức đó không sẵn sàng thay đổi. Để chuyển đổi số thành công, doanh nghiệp cần sự đồng thuận, cam kết mạnh mẽ và liên tục đào tạo cho toàn bộ đội ngũ.

Có ba cấp độ thay đổi cần được chú trọng. Thứ nhất là tư duy lãnh đạo, chuyển từ quản trị theo cảm tính sang quản trị dựa trên dữ liệu.

Thứ hai là thái độ của nhân viên, cần chuyển từ làm việc theo thói quen sang chủ động học hỏi và áp dụng công nghệ mới.

Thứ ba là văn hóa tổ chức, từ trạng thái ổn định sang khả năng thích ứng linh hoạt và không ngừng đổi mới. Tất cả các yếu tố trên đều đóng vai trò quyết định trong thành công của quá trình chuyển đổi số.

Kiên trì & cam kết: Điều kiện để thành công

Chuyển đổi số không phải là một dự án ngắn hạn mà là hành trình dài hạn, liên tục và có định hướng rõ ràng. Doanh nghiệp không nên kỳ vọng vào kết quả tức thì, mà cần kiên định với tầm nhìn đã chọn và thường xuyên thực hiện chu trình đo lường, điều chỉnh, học hỏi để đạt được kết quả thực chất.

Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, các doanh nghiệp kiên trì thực hiện chuyển đổi số có thể ghi nhận những cải thiện rõ rệt sau 1 - 2 năm.

Hiệu suất vận hành có thể tăng từ 20 - 30%, sai sót giảm đến 40%, và mức độ hài lòng của khách hàng được cải thiện đáng kể. Những thành quả này là điều mà các mô hình vận hành cũ không thể mang lại, dù duy trì lâu đến đâu.

Không chuyển đổi, tức là đang tụt lùi

Trong một thế giới mà công nghệ không ngừng thay đổi, doanh nghiệp không chuyển đổi số không chỉ là “chậm”, mà đang từng bước rời khỏi cuộc chơi. Trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số hiện nay không còn là lựa chọn mang tính chiến lược, mà là con đường sống còn.

Để có thể đi trọn hành trình này, doanh nghiệp cần xây dựng nhận thức đúng từ đội ngũ lãnh đạo, đầu tư đúng vào công nghệ, đào tạo và quy trình, triển khai ứng dụng AI một cách thực tế tại các điểm chạm trong chuỗi giá trị, đồng thời nuôi dưỡng văn hóa học hỏi và thích nghi với thay đổi.

Thời đại ngày nay không thuộc về người giỏi nhất, mà thuộc về người thích nghi nhanh nhất. Và chính những người lãnh đạo doanh nghiệp cần là người thắp sáng ngọn đuốc chuyển đổi, không bằng lời nói suông, mà bằng tầm nhìn và hành động cụ thể.

Chuyển đổi số không phải là công việc của ngày mai. Đó là mệnh lệnh bắt buộc của hôm nay.

(*) Tổng giám đốc Công ty TNHH Bao bì giấy nhôm New Toyo Việt Nam

(DNSG)