 |
| Trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành trợ thủ đắc lực cho người dân trong học tập và công việc. |
Chỉ với vài công cụ trực tuyến, kẻ xấu có thể “ghép mặt” hoặc “bắt chước giọng nói” của người khác để tạo ra các đoạn hội thoại, video chân thực đến mức khó phân biệt thật, giả. Nhiều trường hợp đã bị lợi dụng để chiếm đoạt tài sản, lan truyền thông tin sai sự thật, thậm chí phục vụ hoạt động tội phạm xuyên biên giới.
Đáng lo ngại hơn, không chỉ giới tội phạm mạng, mà ngay cả trong môi trường giáo dục, AI cũng đang bị lạm dụng. Một số học sinh, sinh viên sử dụng công cụ trí tuệ nhân tạo để gian lận trong học tập, làm bài tập, thi cử. Có trường hợp trong kỳ thi Tốt nghiệp THPT năm 2025, thí sinh bị phát hiện sử dụng ứng dụng AI để giải đề và chia sẻ nội dung đề thi ra ngoài, dẫn đến việc bị truy tố vì hành vi “cố ý làm lộ bí mật nhà nước”. Đây là lời cảnh tỉnh về việc sử dụng công nghệ mà thiếu nhận thức pháp lý và đạo đức.
Không dừng lại ở đó, AI còn bị lợi dụng để tạo lập và phát tán thông tin xuyên tạc, kích động trên không gian mạng, gây tổn hại tới uy tín tổ chức, cá nhân và đe dọa an ninh quốc gia. Việc lan truyền các nội dung giả mạo bằng công nghệ cao khiến dư luận hoang mang, làm méo mó nhận thức xã hội và phá vỡ niềm tin của người dân vào các nguồn thông tin chính thống.
Các chuyên gia nhận định, rủi ro từ việc lạm dụng AI không chỉ nằm ở khía cạnh pháp lý mà còn mang tính đạo đức và xã hội. Khi công nghệ bị dùng sai cách, nó có thể trở thành công cụ thao túng, làm tổn hại đến danh dự con người, xâm phạm quyền riêng tư và phá vỡ chuẩn mực đạo đức truyền thống. Trong lĩnh vực kinh tế, AI có thể bị lợi dụng để giả mạo giao dịch, gây thiệt hại cho doanh nghiệp và người tiêu dùng; trong lĩnh vực chính trị, nó có thể bị dùng để tạo dựng các chiến dịch truyền thông giả, thao túng dư luận.
Trước thực trạng này, các cơ quan quản lý, tổ chức giáo dục và người dân cần chủ động hành động. Về phía cá nhân, người dùng phải nâng cao cảnh giác, không chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh hoặc giọng nói trên các nền tảng không bảo mật, cẩn trọng khi tiếp nhận thông tin, hình ảnh, video chưa được xác thực. Với học sinh, sinh viên, cần tăng cường giáo dục kỹ năng số và đạo đức công nghệ để sử dụng AI đúng mục đích học tập, sáng tạo, tránh lạm dụng.
Về phía tổ chức, doanh nghiệp và nhà trường, cần tích hợp nội dung đào tạo về AI và an toàn thông tin vào chương trình giảng dạy, đồng thời thiết lập các biện pháp kỹ thuật nhằm phát hiện và ngăn chặn hành vi vi phạm. Cơ quan chức năng cần sớm hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng quy định xử phạt nghiêm đối với hành vi lợi dụng AI để phạm tội, lừa đảo hoặc phát tán thông tin sai sự thật.
Trí tuệ nhân tạo là sản phẩm của con người và chỉ khi được sử dụng có trách nhiệm, nó mới thực sự phục vụ con người. Nếu để công nghệ vượt khỏi tầm kiểm soát, hậu quả không chỉ dừng lại ở việc mất tiền hay danh dự, mà có thể là sự suy giảm niềm tin xã hội, xói mòn đạo đức, và đe dọa an ninh thông tin quốc gia.
AI mở ra tương lai, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho hiện tại. Giữa ranh giới mỏng manh giữa sáng tạo và lạm dụng, điều quan trọng nhất là ý thức và trách nhiệm của mỗi người để công nghệ phục vụ con người, chứ không trở thành công cụ hủy hoại con người.
Thanh Huyền (tổng hợp)
Bình luận