Trong bối cảnh mạng xã hội như Facebook, TikTok, Instagram… trở thành nơi giao tiếp, kết nối và chia sẻ, mọi lời nói của người dùng không chỉ đơn thuần là “status”, “comment” hay “share” - mà còn có khả năng tạo ảnh hưởng rõ rệt tới dư luận, tới uy tín của cá nhân, tổ chức và thậm chí tới trật tự xã hội. Và khi phát ngôn thiếu kiểm chứng, thiếu trách nhiệm, hậu quả có thể rất nghiêm trọng.

Theo Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp, Giám đốc Công ty Luật TNHH HPVN, các hành vi vi phạm trong phát ngôn trên mạng xã hội hiện được quy định chủ yếu tại Nghị định 15/2020, được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 14/2022. Những quy định này cho thấy pháp luật không xem nhẹ các hành vi gây ảnh hưởng đến trật tự xã hội, danh dự và quyền lợi của cá nhân, tổ chức trên môi trường mạng.

Theo đó, người dùng mạng xã hội có thể bị xử phạt từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng, tùy theo mức độ vi phạm. Việc cung cấp hoặc chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật gây hoang mang dư luận có thể bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng và buộc phải gỡ bỏ hoặc cải chính nội dung sai lệch. Trường hợp đăng tải thông tin bịa đặt gây thiệt hại đến hoạt động kinh tế, xã hội hoặc làm ảnh hưởng đến cơ quan Nhà nước, mức phạt có thể tăng lên từ 20 đến 30 triệu đồng.

Ngoài ra, hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của cá nhân, tổ chức trên mạng xã hội cũng có thể bị phạt từ 5 đến 10 triệu đồng. Những nội dung mang yếu tố mê tín dị đoan, đồi trụy, trái thuần phong mỹ tục cũng không nằm ngoài phạm vi xử phạt, với mức phạt từ 10 đến 20 triệu đồng.

Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp. Ảnh: NVCC

Trên thực tế, đã có rất nhiều trường hợp bị xử phạt vì những phát ngôn không chính xác trên mạng xã hội. Vào đầu tháng 10/2025, tại Đà Nẵng, ba cá nhân đã bị xử phạt từ 5 đến 10 triệu đồng mỗi người do cung cấp thông tin sai sự thật và vu khống, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của cá nhân, bao gồm cả lãnh đạo và lực lượng công an.

Ngày 4/1/2025, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an TP Hà Nội) đã ra quyết định xử phạt ông N.V.N. (SN 1979, ở quận Đống Đa) vì đăng tải thông tin sai sự thật về lịch sử Việt Nam trên Facebook.

Tại TP Hồ Chí Minh, trong năm 2024, Sở Thông tin và Truyền thông (cũ) cho biết đã ban hành 43 quyết định xử phạt vi phạm hành chính liên quan thông tin điện tử, tổng số tiền phạt lên tới 785,5 triệu đồng; trong đó 26 quyết định liên quan mạng xã hội với số tiền phạt 467,5 triệu đồng.

Không chỉ người dùng thông thường, những người có sức ảnh hưởng lớn trên mạng xã hội như nghệ sĩ, KOLs cũng nằm trong phạm vi xem xét siết chặt quản lý. Luật Quảng cáo sửa đổi sẽ siết chặt quản lý quảng cáo trực tuyến, đặc biệt đối với người nổi tiếng. Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) đã xử phạt một số KOL, nghệ sĩ quảng cáo sai sự thật, khẳng định sẽ xử lý nghiêm hơn, hướng tới môi trường quảng cáo "sạch".

Xử phạt hình sự với các trường hợp gây ảnh hưởng nghiêm trọng

Không chỉ dừng ở xử phạt hành chính, trong trường hợp hậu quả gây ra nghiêm trọng hơn, người vi phạm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Ví dụ, hành vi xúc phạm, bôi nhọ, hạ thấp danh dự người khác có thể bị truy tố theo tội làm nhục người khác (Điều 155 Bộ luật Hình sự) với mức phạt tù tối đa 5 năm.

Nếu phát tán thông tin sai sự thật nhằm vu khống, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân hoặc tổ chức, người vi phạm có thể phải đối diện với tội Vu khống (Điều 156), với mức phạt tù cao nhất lên đến 7 năm.

Trường hợp lạm dụng quyền tự do ngôn luận để xâm phạm lợi ích Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, người vi phạm có thể bị xử lý theo Điều 331 Bộ luật Hình sự, với mức phạt tù tối đa 5 năm.

Tỉnh táo và có trách nhiệm khi sử dụng mạng xã hội

Luật sư Nguyễn Trọng Hiệp đưa ra lời khuyên rằng mỗi người cần tỉnh táo và có trách nhiệm hơn khi sử dụng mạng xã hội.

Thứ nhất, cần kiểm chứng thông tin trước khi đăng tải hoặc chia sẻ, tránh lan truyền tin đồn, thông tin chưa được xác thực.

Thứ hai, phải tôn trọng quyền riêng tư của người khác, không tùy tiện đăng tải hình ảnh hay thông tin cá nhân khi chưa được sự đồng ý.

Cuối cùng, nên giữ thái độ tích cực, văn minh khi bày tỏ quan điểm, tránh sử dụng ngôn ngữ xúc phạm, miệt thị hoặc bôi nhọ.

Đăng Khoa