5 “lỗ hổng” trong chuỗi cung cấp nội dung truyền hình

Tại Hội thảo “Tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ bản quyền nội dung số” ngày 5/8, ông Nguyễn Ngọc Hân - CEO Thủ đô Multimedia chia sẻ, “phần lớn nội dung vi phạm bản quyền được "đánh cắp" từ các đơn vị hợp pháp, các đài truyền hình lớn. Đặc biệt, chuỗi cung ứng nội dung từ đài truyền hình đến người dùng cuối lại tồn tại nhiều mà hacker có thể khai thác”.

Ông Nguyễn Ngọc Hân - CEO Thủ đô Multimedia, chia sẻ tại  Hội thảo “Tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ bản quyền nội dung số” ngày 5/8. Ảnh BTC.

Trong quá trình truyền phát nội dung, tín hiệu từ đài truyền hình được đưa đến các nhà mạng, nền tảng OTT, rồi tiếp tục lan tỏa đến hàng triệu thiết bị đầu cuối. Đây là giai đoạn dễ bị can thiệp kỹ thuật nhất. Hacker có thể đột nhập vào hệ thống truyền dẫn, đánh cắp tín hiệu trực tiếp trước khi nó được mã hóa hoặc kiểm soát truy cập.

Sau khi tín hiệu được truyền đến các hạ tầng Internet công cộng, các đoạn nội dung hoặc gói dữ liệu mã hóa kém hoàn toàn có thể bị giải mã hoặc sao chép lại. Dù có sử dụng DRM (Digital Rights Management), nếu hệ thống phân phối không được cập nhật thường xuyên, nguy cơ bị rò rỉ vẫn rất cao.

Một trong những hình thức phổ biến nhất là hacker sử dụng chính các thiết bị người dùng như Smart TV, box Android hoặc máy tính bảng để ghi lại nội dung thông qua phần mềm chụp màn hình hoặc thiết bị ghi hình ngoài. Thậm chí, các cổng HDMI vốn không có lớp bảo vệ bản quyền cũng là điểm yếu chí mạng.

Không ít tổ chức lậu dùng phương thức "cửa chính" như mua gói xem nội dung bản quyền hợp pháp, sau đó sử dụng công cụ ghi hình để nhân bản và phân phối lại trái phép trên các nền tảng khác. Điều này khiến việc truy vết trở nên khó khăn, vì người dùng này ban đầu có quyền truy cập chính đáng.

Ngay cả khi đã có nhiều lớp bảo vệ phần mềm, hacker vẫn có thể ghi lại nội dung bằng các thiết bị phần cứng như capture card hoặc camera ngoại vi. Đây là phương pháp rất khó ngăn chặn bằng kỹ thuật thông thường, đòi hỏi phải truy vết ngược dòng để xác định nguồn phát tán.

“Chúng ta thấy rõ rằng chỉ dùng phương pháp blocking, chặn website hoặc nền tảng vi phạm thì không thể xử lý triệt để được. Vì khi một bản quyền đã bị rò rỉ, nó có thể bị phát tán từ bất kỳ đâu trong chuỗi cung ứng này, kể cả từ chính thiết bị của khách hàng”, ông Nguyễn Ngọc Hân nhấn mạnh.

Khi những "ông lớn" công nghệ cũng bất lực trước hacker

Một trong những mối lo lớn mà Thủ đô Multimedia đề cập chính là việc các giải pháp bảo vệ bản quyền hiện nay là kể cả từ các tập đoàn công nghệ hàng đầu đang có những lỗ hổng lớn.

Theo báo cáo của Thủ đô Multimedia, hiện nay có tới hơn 4 tỷ thiết bị đang sử dụng hệ điều hành của Google và Microsoft trên toàn thế giới. Đây là nền tảng phổ biến cho Smart TV, điện thoại, máy tính bảng những thiết bị tiêu thụ nội dung truyền hình chủ yếu.

Tuy được tích hợp các công nghệ DRM như Widevine (Google) hay PlayReady (Microsoft), song nhiều nội dung vẫn bị rò rỉ dễ dàng qua các lỗ hổng phần mềm, API chưa được vá hoặc chính sách bảo mật không đồng nhất giữa các hãng sản xuất thiết bị.

Thêm một điểm yếu là trình duyệt web và dịch vụ lưu trữ đám mây (như iCloud, Google Drive) - nơi mà người dùng tải xuống hoặc stream nội dung bản quyền. Hacker hoàn toàn có thể sử dụng tiện ích mở rộng (extension) để ghi lại video khi người dùng phát trên trình duyệt, sau đó tải lên cloud và chia sẻ công khai.

Thực tế cho thấy, hệ sinh thái bản quyền đang bị phá vỡ ngay từ trong nội bộ các thiết bị đầu cuối. Khi người dùng không được bảo vệ triệt để, các nền tảng OTT dù có giải pháp DRM cũng không thể đảm bảo an toàn.

Trước bức tranh đầy rủi ro đó, Thủ đô Multimedia đề xuất một hướng tiếp cận mới - ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào việc truy vết, phát hiện và ngăn chặn vi phạm bản quyền một cách chủ động.

Không giống như các giải pháp chỉ tập trung ngăn chặn ở đầu ra (blocking), AI cho phép truy vết hành vi rò rỉ thông qua việc phân tích các mô hình dữ liệu, phát hiện dấu hiệu bất thường từ luồng phát tín hiệu.

AI còn giúp tạo ra báo cáo thông minh về xu hướng vi phạm, thông qua việc thu thập dữ liệu từ hàng nghìn nền tảng, quốc gia và hành vi người dùng. Các báo cáo này không chỉ giúp doanh nghiệp phòng ngừa trước các đợt tấn công, mà còn đề xuất cách tối ưu hóa bảo mật hệ thống và cấu trúc truyền tín hiệu.

Theo ông Nguyễn Ngọc Hân, "Vi phạm bản quyền ngày nay không còn là hiện tượng cá nhân, mà là hành vi có tổ chức, xuyên biên giới, ẩn danh và tinh vi. Vì vậy, muốn bảo vệ bản quyền trong môi trường số, không thể thiếu công nghệ AI để làm nền tảng cảnh báo sớm và kiểm soát hậu kỳ".

Thống kê mới nhất cho thấy, tổng thiệt hại toàn cầu do vi phạm bản quyền trong lĩnh vực âm nhạc, điện ảnh và truyền hình đã vượt mốc 65 tỷ USD trong năm 2023. Trong đó, riêng Việt Nam cũng ghi nhận mức tổn thất lên tới gần 350 triệu USD năm 2022, theo ước tính từ Thủ đô Multimedia.

Thực trạng này cho thấy, không chỉ các công ty sản xuất nội dung bị ảnh hưởng, mà cả nền kinh tế số nói chung cũng chịu thiệt hại. Mất bản quyền kéo theo thất thu thuế, ảnh hưởng đến các chuỗi giá trị liên quan như quảng cáo, phân phối nội dung, thiết bị thông minh. 

Thu Uyên