Bức tranh toàn cảnh về an ninh mạng

Theo chuyên gia Vũ Ngọc Sơn - Trưởng ban Nghiên cứu công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, Giám đốc Công nghệ Công ty Cổ phần An ninh mạng quốc gia Việt Nam, bức tranh an ninh mạng hiện nay ở cả Việt Nam và thế giới có nhiều màu sắc tương phản. “Mảng tối” chính là nguy cơ tấn công mạng ngày càng gia tăng về quy mô, mức độ tinh vi và sự hậu thuẫn từ các tổ chức tội phạm xuyên biên giới.

“Mảng xám” là thực tế nhiều tổ chức, doanh nghiệp vẫn còn lúng túng trong việc xây dựng năng lực phòng thủ, thiếu nhân lực chất lượng cao và chưa có chiến lược ứng phó dài hạn. Tuy vậy, vẫn tồn tại “điểm sáng” khi nhiều quốc gia và doanh nghiệp đã nhanh chóng làm chủ công nghệ, phát triển các sản phẩm, dịch vụ an ninh mạng đạt chuẩn quốc tế, tạo ra cơ hội cạnh tranh và vươn lên trong lĩnh vực này.

Nguy cơ tấn công ngày càng gia tăng về số lượng, quy mô và mức độ tinh vi. Tuy nhiên, với những quốc gia biết tận dụng và làm chủ công nghệ, đây cũng chính là cơ hội để bứt phá, phát triển các sản phẩm và dịch vụ an ninh mạng đạt tầm quốc tế. “Với một đất nước đang vươn mình mạnh mẽ như Việt Nam, thách thức này cũng đồng thời là cơ hội lịch sử để phát triển nhanh”, ông nhấn mạnh.

AI trong an ninh mạng - cơ hội và thách thức

Trong bức tranh đó, sự xuất hiện và bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đã tạo nên bước ngoặt quan trọng. Ở chiều tích cực, AI mang đến khả năng nâng cao năng lực phòng thủ, giúp các tổ chức phát hiện sớm và phản ứng nhanh trước mối đe dọa. AI có thể xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, tìm ra những dấu hiệu bất thường mà con người khó nhận diện kịp thời. Nếu được khai thác bởi những chuyên gia giỏi, AI giống như một chiếc kính lúp khuếch đại năng lực, nhân lên hiệu quả bảo mật gấp nhiều lần.

Tuy nhiên, AI cũng trở thành công cụ lợi hại trong tay tội phạm mạng. Trước đây, một cuộc tấn công có tổ chức cần nhiều nhân lực, thời gian và chi phí. Giờ đây, với sự hỗ trợ của AI, kẻ xấu có thể đồng loạt triển khai hàng chục, thậm chí hàng trăm cuộc tấn công cùng lúc. Điều này khiến nguy cơ mất an toàn trên không gian mạng ngày càng gia tăng cả về quy mô lẫn cường độ.

Một hệ quả đáng chú ý khác là sự phát triển của AI làm gia tăng khoảng cách giữa các doanh nghiệp lớn và nhỏ. Doanh nghiệp lớn vốn đã có lợi thế về tài chính và nhân lực chất lượng cao, khi kết hợp với AI càng mở rộng ưu thế cạnh tranh. Trong khi đó, doanh nghiệp nhỏ dễ bị tụt lại nếu thiếu chiến lược phù hợp. Dù vậy, cánh cửa cơ hội vẫn không hoàn toàn khép lại. Con đường khả thi cho doanh nghiệp nhỏ là tập trung vào những bài toán đặc thù, những thị trường ngách mà các tập đoàn lớn khó có điều kiện theo đuổi do phải tập trung vào thị trường chính, hoặc không ưu tiên do chưa tạo ra ngay doanh số. Sự chuyên sâu và gắn bó chặt chẽ với một lĩnh vực hẹp có thể trở thành lợi thế để họ tạo ra sản phẩm khác biệt và khẳng định chỗ đứng.

AI chỉ mạnh khi con người làm chủ!

Câu hỏi đặt ra cho mọi doanh nghiệp khi muốn ứng dụng AI trong công tác an ninh mạng là: nên bắt đầu từ đâu? Theo các chuyên gia, yếu tố then chốt chính là con người. AI chỉ phóng đại những gì đã có sẵn. Nếu đội ngũ nhân lực đủ giỏi, AI sẽ nhân lên năng lực đó. Ngược lại, nếu chưa có nền tảng nhân sự vững chắc, chất lượng, trình độ chưa cao, việc đầu tư chỉ vào công nghệ sẽ khiến điểm yếu lộ rõ hơn, thậm chí làm gia tăng rủi ro. Vì vậy, ứng dụng AI phải kết hợp với đầu tư vào đào tạo, xây dựng đội ngũ chuyên gia và thiết lập quy trình chuẩn cần được đặt lên hàng đầu. Chỉ khi có con người làm chủ, AI mới thực sự phát huy giá trị.

Rõ ràng, AI vừa là cơ hội, vừa là thách thức trong lĩnh vực an ninh mạng. Đối với Việt Nam, nếu biết nắm bắt xu hướng này, đầu tư đúng trọng tâm và phát huy năng lực con người, chúng ta không chỉ có thể bảo vệ an toàn không gian mạng quốc gia, mà còn từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ an ninh mạng toàn cầu.

PV