Trong hai ngày 25 và 26/10, Thủ đô Hà Nội của Nước CHXHCN Việt Nam sẽ trở thành “điểm hẹn toàn cầu”, thành tâm điểm chú ý của giới quan sát quốc tế, với Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) - Công ước quốc tế đầu tiên về lĩnh vực an ninh mạng. Gần như song song, từ ngày 26 đến ngày 28/10, tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47, Tuyên bố Kuala Lumpur, về việc sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm hơn, dự kiến sẽ là một trong những văn kiện trọng tâm được thông qua.
![]() |
Chiều 8-10, tại Hà Nội đã diễn ra họp báo quốc tế về Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội). |
Dấu ấn Việt Nam
Lần đầu tiên trong lịch sử, một công ước toàn cầu của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng được thông qua và lựa chọn Hà Nội làm nơi diễn ra Lễ mở ký. Đây không chỉ là dấu mốc quan trọng của tiến trình hợp tác đa phương, mà còn là cơ hội để Việt Nam khẳng định uy tín, vai trò tiên phong trong xử lý những thách thức an ninh phi truyền thống.
![]() |
Đại diện Phái đoàn Việt Nam phát biểu tại sự kiện thông qua Công ước Hà Nội, chiều 24/12/2024 (giờ New York). |
Những diễn biến của tình hình thế giới gần đây bộc lộ rõ: Các nguy cơ về an ninh truyền thống cũng như phi truyền thống luôn thường trực, đe dọa an ninh, chủ quyền của mỗi quốc gia. Trong đó, tội phạm mạng nổi lên là một thách thức đặc biệt nguy hiểm, tác động trực tiếp tới an ninh của tất cả các nước. Bởi vậy, như nhận định của Đảng và Nhà nước: Để ứng phó hiệu quả, chúng ta cần có giải pháp đồng bộ ở cả cấp quốc gia và quốc tế, phát huy sức mạnh toàn cầu, toàn diện, toàn dân. Trong bối cảnh đó, năm 2019, Liên hợp quốc đã khởi xướng việc xây dựng Công ước về chống tội phạm mạng, văn kiện đầu tiên mang tính bao trùm của Liên hợp quốc trong lĩnh vực này.
Ngay từ đầu, Việt Nam đã tích cực ủng hộ sáng kiến quan trọng này của Liên hợp quốc. Trong suốt các năm từ 2022 đến 2024, được sự ủy quyền của Chủ tịch nước, Đoàn công tác liên ngành của Chính phủ Việt Nam với nòng cốt là Bộ Công an và Bộ Ngoại giao cùng với các cơ quan liên quan đã chủ động, tích cực tham gia đầy đủ cả 8 vòng đàm phán của Công ước. Đến ngày 24/12/2024, Đại hội đồng Liên hợp quốc đã chính thức thông qua Công ước về chống tội phạm mạng.
Với phương châm nâng tầm đối ngoại đa phương, Việt Nam luôn xác định tích cực, chủ động tham gia định hình các khuôn khổ pháp lý quốc tế để bảo đảm tốt nhất lợi ích của quốc gia. Đó chính là tinh thần, là phương châm chúng ta tham gia tiến trình đàm phán Công ước này. Chúng ta đã góp phần đưa vào Công ước những nguyên tắc cơ bản, bảo đảm lợi ích chung của tất cả các quốc gia trong hợp tác chống tội phạm mạng, bao gồm: tôn trọng chủ quyền, độc lập quốc gia, không can thiệp công việc nội bộ và tuân thủ luật pháp quốc tế... Trong quá trình đàm phán, Việt Nam cũng đảm nhiệm vai trò điều phối thương lượng một số điều khoản quan trọng. Những đóng góp tích cực của Việt Nam đã nhận được sự ủng hộ cao của cộng đồng quốc tế.
Kết quả, như Thứ trưởng Ngoại giao Đặng Hoàng Giang bình luận: “Việc Việt Nam vận động thành công để Đại hội đồng Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội làm địa điểm tổ chức Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng và để văn kiện quan trọng này mang tên Công ước Hà Nội là một dấu ấn quan trọng trong đối ngoại đa phương của nước ta”.
Trước hết, điều này thể hiện niềm tin và sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với vai trò chủ động, tích cực của Việt Nam trong việc thúc đẩy xây dựng một không gian mạng an toàn, minh bạch và có trách nhiệm. Việt Nam không chỉ là quốc gia thụ hưởng mà còn đóng góp trí tuệ, tiếng nói và sáng kiến vào tiến trình quốc tế về an ninh mạng.
Thứ hai, Công ước Hà Nội mở ra cơ hội để Việt Nam tăng cường hợp tác pháp lý quốc tế, đặc biệt trong xử lý tội phạm công nghệ cao, bảo vệ dữ liệu cá nhân, và ứng phó với những thách thức xuyên biên giới trong không gian mạng. Đây là cơ sở quan trọng giúp Việt Nam nâng cao năng lực điều tra, truy tố, xét xử, đồng thời tạo dựng hành lang pháp lý vững chắc để thu hút đầu tư số và củng cố niềm tin của các đối tác quốc tế.
Cuối cùng, theo đánh giá của các chuyên gia, việc Công ước mang tên “Hà Nội” cũng là một biểu tượng về tinh thần hội nhập và trách nhiệm toàn cầu của Việt Nam - một quốc gia đang chuyển mình mạnh mẽ từ “người tham gia” sang “người định hình luật chơi” trong các vấn đề toàn cầu. Điều đó góp phần nâng cao vị thế, ảnh hưởng và hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế, phù hợp với đường lối đối ngoại “tự cường, chủ động, tích cực và hội nhập sâu rộng” mà Đảng và Nhà nước đang triển khai.
Nói như Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia: Từ đây, Hà Nội trở thành “điểm kết nối” giữa các quốc gia trong hợp tác chống tội phạm mạng xuyên biên giới.
![]() |
Chiều 24/12/2024 (giờ New York), Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua bằng đồng thuận Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. Theo quy định tại Điều 64 của Công ước, văn kiện này sẽ được mở ký tại Thủ đô Hà Nội trong năm 2025. Theo đó, Công ước có tên gọi là “Công ước Hà Nội”. |
Lan tỏa ASEAN
Gần như ngay lập tức triển khai sau khi Lễ mở ký Công ước Hà Nội diễn ra, theo Bộ trưởng Truyền thông Malaysia – ông Datuk Fahmi Fadzil, Tuyên bố Kuala Lumpur về việc sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm hơn cũng sẽ được xem là một điểm quan trọng trong chương trình nghị sự chính thức của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 47.
Theo Thông tấn xã Việt Nam, Bộ trưởng Datuk Fahmi Fadzil cho biết: Nội dung Tuyên bố đã được các bộ trưởng phụ trách thông tin của các quốc gia thành viên ASEAN thảo luận từ tháng 5/2024 tại Bandar Seri Begawan (Brunei). Tại cuộc họp này, hầu hết các bộ trưởng đều thống nhất về sự cần thiết xây dựng một chiến lược chung và các biện pháp cụ thể, nhằm ứng phó với thách thức ngày càng lớn từ mạng xã hội.
Ông nhấn mạnh: Dù quy mô và điều kiện mỗi quốc gia khác nhau, song tất cả các nước ASEAN đều đang chịu tác động của các vấn đề liên quan đến an toàn trực tuyến, lừa đảo mạng và cờ bạc trực tuyến, đặc biệt khi một số tập đoàn công nghệ lớn như Meta hay TikTok đặt trụ sở trong khu vực. Bộ trưởng Datuk Fahmi Fadzil cũng hé lộ: Sau Hội nghị Cấp cao ASEAN tới đây, các bộ trưởng phụ trách thông tin ASEAN sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn, nhằm xây dựng các cơ chế ứng phó hiệu quả với thách thức trên không gian mạng.
Sáng kiến thúc đẩy sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm được xem là một chiến lược quan trọng của ASEAN trong giai đoạn tới, nhằm củng cố hợp tác thông tin - truyền thông, xây dựng không gian số an toàn, lành mạnh và tăng cường tinh thần đoàn kết của Cộng đồng ASEAN trong thời kỳ phát triển mới. Để sáng kiến ấy hình thành, Việt Nam cũng đã đóng góp những ý kiến mang tính xây dựng và gợi mở. Hơn thế, sáng kiến này của cộng đồng ASEAN cũng vô cùng tương thích với tinh thần của Công ước Hà Nội – nghĩa là thể hiện rõ xu thế hợp tác, chia sẻ thông tin, chung tay đẩy lùi những nguy cơ tội phạm mạng đang ngày càng trở nên tinh vi, phức tạp, có tổ chức xuyên biên giới, và do đó càng lúc càng đòi hỏi những phản ứng nhanh, chính xác, chuyên nghiệp hơn từ phía nhà chức trách.
Không chỉ riêng Việt Nam, cả ASEAN đang chuyển mình, nhằm bắt kịp thời đại và nắm lấy những cơ hội phát triển quan trọng, bao gồm: Mở rộng hợp tác quốc tế; Hoàn thiện hệ thống cơ sở pháp lý trong nước; và Thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp an ninh mạng, thông qua những nỗ lực tham gia cung ứng dịch vụ, giải pháp, và đào tạo, từ đó củng cố và phát triển năng lực “tự cường số”.
Dĩ nhiên, chắn trước những kế hoạch của Việt Nam nói riêng và ASEAN nói chung trên hành trình này cũng vẫn còn không ít rào cản. Trong đó, đầu tiên phải kể tới hiện trạng năng lực phòng chống của mỗi quốc gia, nhất là khả năng ứng biến tức thời, so với tiềm lực và kinh nghiệm của các thế lực tội phạm trong bóng tối. Tiếp đó, phải kể tới những thách thức về khuôn khổ pháp lý và phối hợp quốc tế. Việc thực thi các cam kết quốc tế đòi hỏi cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa nhiều hệ thống cơ quan chức năng, như: công an, kiểm sát, tòa án, hải quan, ngân hàng… Nếu thiếu hành lang pháp lý thống nhất và cơ chế chia sẻ thông tin hiệu quả, việc thực thi có thể chậm hoặc không đồng bộ. Cuối cùng, chuyện bảo đảm cân bằng giữa an ninh và quyền riêng tư cá nhân cũng là vấn đề từng gây không ít tranh cãi, ngay cả tại những khu vực phát triển như châu Âu hay Bắc Mỹ.
Song, “hành trình vĩ đại nào cũng bắt đầu từ những bước đầu tiên”. Công ước Hà Nội cũng như Tuyên bố Kuala Lumpur chắc chắn sẽ tạo nên những xung lực mới, những mối dây liên hệ mới, những cam kết mới mạnh mẽ hơn, cho cuộc chiến đẩy lùi những bóng đen rình rập trên mạng.
Đông Phong