Từ lễ ký tại Hà Nội đến những bước đi đầu tiên trên toàn cầu

Sáng 25/10, đại diện các nước đã có mặt tại Hà Nội tham gia Lễ mở ký Công ước của Liên hợp Quốc về chống tội phạm mạng.

Ngày 25–26/10/2025, Hà Nội trở thành tâm điểm của thế giới khi đăng cai lễ mở ký Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng. Đây là văn kiện đa phương đầu tiên mang tên một thành phố Việt Nam. Hơn 2.500 đại biểu đến từ 110 đoàn quốc gia và vùng lãnh thổ, 150 tổ chức quốc tế, khu vực và tư nhân, cùng 50 cơ quan nghiên cứu đã có mặt tại sự kiện, chứng kiến 72 quốc gia ký kết, trong đó có cả các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Anh, Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore và Australia. Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC), cho rằng đây là công ước toàn cầu đầu tiên nhằm ngăn chặn và ứng phó với tội phạm mạng.

Chỉ hai tuần sau lễ ký, các quốc gia đã bắt đầu chuyển hóa Công ước thành chính sách cụ thể.

Tại New York và Geneva, Liên Hợp Quốc tổ chức chuỗi đối thoại kỹ thuật về việc thống nhất quy trình chia sẻ bằng chứng điện tử. Singapore và Australia công bố kế hoạch nâng cấp trung tâm phòng chống tội phạm mạng khu vực ASEAN. Philippines và Campuchia mở khóa đào tạo điều tra viên kỹ thuật số theo khung chuẩn của Công ước Hà Nội.

Trong khi đó, tại Canberra, Chính phủ Australia thông báo hợp tác với Liên Hợp Quốc xây dựng “Cổng dữ liệu an ninh mạng mở” là nơi các quốc gia có thể truy cập dữ liệu cảnh báo sớm về tấn công mạng.

Ở cấp độ châu Á, ASEAN đã đề xuất cơ chế 24/7 về phản ứng sự cố mạng, được lấy cảm hứng trực tiếp từ điều khoản hợp tác khẩn cấp của Công ước.

Từ New York đến Geneva, từ Singapore đến Canberra, Manila hay Phnom Penh... các nước đang đưa Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng vào chính sách an ninh số quốc gia, chuyển hóa cam kết thành hành động, đào tạo chuyên gia, chia sẻ dữ liệu và phối hợp truy vết tội phạm xuyên quốc gia. Đây là giai đoạn mà hợp tác không còn là lời nói, mà là kế hoạch và nguồn lực cụ thể.

Hà Nội là biểu tượng của ngoại giao số và trật tự mạng nhân văn

Theo The Straits Times (Singapore), lễ ký Công ước của Liên Hợp quốc về chống tội phạm mạng đã đánh dấu bước ngoặt trong hợp tác an ninh mạng toàn cầu.

Công ước đặt ra 7 nội dung trọng tâm chính là: hình sự hóa tội phạm mạng; thẩm quyền tài phán; biện pháp tố tụng; hợp tác quốc tế; biện pháp phòng ngừa; hỗ trợ kỹ thuật và trao đổi thông tin; cơ chế thực thi. Mỗi điều khoản đều hướng đến mục tiêu cân bằng giữa an ninh, phát triển, nhân quyền.

Tạp chí Geopolitical Monitor (Canada) đánh giá: Để ứng phó với tội phạm mạng, Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng hướng đến việc tạo ra một khuôn khổ pháp lý đa phương cho hợp tác quốc tế. Đây là định nghĩa thống nhất về tội phạm mạng, các công cụ điều tra chung, chuyển giao chứng cứ điện tử, và các điểm liên lạc 24/7. Hiệp ước bao gồm 9 chương và 71 điều, được coi là hiệp ước lớn đầu tiên về tội phạm mạng trong hơn hai thập kỷ qua.

Từ góc nhìn quốc tế, việc Liên Hợp Quốc chọn Việt Nam làm nước đăng cai không chỉ mang tính biểu tượng. Đó là sự công nhận vai trò ngày càng lớn của Việt Nam trong đối thoại toàn cầu, cũng như năng lực kết nối các quốc gia đang phát triển trong việc định hình trật tự số mới.

News.UN.org đánh giá cao vai trò dẫn dắt của Việt Nam thể hiện cam kết xây dựng quản trị số toàn cầu bao trùm và có trách nhiệm.

Chuyên gia an ninh mạng từ Đại học Quốc gia Singapore bình luận: “Công ước Hà Nội là minh chứng cho sức mạnh mềm của Việt Nam là quốc gia không phải siêu cường công nghệ, nhưng có khả năng kết nối siêu cường bằng lòng tin và đối thoại”.

Thế giới bước vào "thời kỳ hành động"

Nếu lễ ký là khởi đầu, thì hai tuần sau chính là giai đoạn kiểm chứng năng lực thực thi toàn cầu. Tại Liên minh châu Âu, Tổng cục Mạng lưới truyền thông, Nội dung và Công nghệ (DG CONNECT) đã đề xuất lồng ghép nội dung Công ước Hà Nội vào Chiến lược An ninh mạng châu Âu 2026 - 2030.

Tại khu vực Châu Á, Thái Bình Dương, các nước đang thúc đẩy hợp tác đào tạo chuyên gia, chia sẻ dữ liệu tấn công mạng và nâng cao năng lực vận hành SOC.

Theo tinh thần hợp tác mà Công ước Hà Nội đề ra, tại Việt Nam, tinh thần công ước Hà Nội đang lan tỏa mạnh thông qua những chiến dịch giáo dục kỹ năng số cho học sinh, sinh viên. Đặc biệt, cuộc thi sinh viên an ninh mạng Việt Nam 2025 tiếp tục khơi khơi đam mê mê công nghệ, vun đúc thế hệ chuyên gia an ninh mạng tương lai của đất nước.

Báo Tech Policy Press (Mỹ) nhận định: Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng đang đi từ văn bản đến hành động, và đây chính là phép thử cho tính bao trùm và trách nhiệm của nó. Ngoài ra Công ước thiết lập một cơ sở chung để định nghĩa tội phạm mạng, tạo ra sự thống nhất trong cuộc chiến chống tội phạm kỹ thuật số và đảm bảo rằng "không có quốc gia nào bị bỏ lại phía sau”.

Dẫu vậy, không ít tổ chức nhân quyền vẫn đưa ra cảnh báo. Human Rights Watch lưu ý rằng một số điều khoản cần được giám sát chặt chẽ để tránh bị lạm dụng cho mục đích giám sát hoặc kiểm duyệt. Song, giới chuyên gia cũng đồng thuận rằng chính việc tranh luận công khai này đã thể hiện sự trưởng thành của quản trị mạng toàn cầu nơi các giá trị dân chủ, nhân quyền và chủ quyền số được đặt trên cùng bàn đàm phán.

Hơn hai tuần trôi qua, “Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng” không chỉ còn là tên một sự kiện quốc tế, mà đã trở thành từ khóa của niềm tin và hợp tác toàn cầu.

Từ lễ ký đến hành động, từ lời cam kết đến thể chế hóa, Công ước này đang đặt nền móng cho một kỷ nguyên hợp tác số nhân văn, nơi an ninh mạng không còn là cuộc đua vũ khí, mà là hành trình xây dựng lòng tin giữa các quốc gia.

Một quốc gia nhỏ về quy mô công nghệ, nhưng lớn về tầm ảnh hưởng đối thoại. Một Hà Nội không chỉ là thủ đô của hòa bình, mà giờ đây, là thủ đô của lòng tin số toàn cầu.

Truyền thông quốc tế đánh giá, đối với Việt Nam, việc đăng cai là một dự án uy tín: một tín hiệu cho thấy sức nặng ngoại giao ngày càng tăng và tham vọng trong nước trong chuyển đổi số. Tuy nhiên, lựa chọn này cũng mang đến những kỳ vọng quốc tế cao, đặt lên vai Hà Nội trách nhiệm dẫn dắt và thúc đẩy một không gian mạng toàn cầu cởi mở và công bằng, đồng thời vẫn cân bằng thận trọng với các yêu cầu an ninh quốc gia.Từ những cam kết trên giấy, thế giới đang bước vào giai đoạn hành động thật nơi pháp luật, công nghệ và con người cùng tạo nên một lá chắn toàn cầu. Hai tuần và một kỳ nguyên mới đang mở ra. Công ước Hà Nội từ Việt Nam lan tỏa niềm tin cho một thế giới mạng an toàn, minh bạch và nhân văn.

Thu Uyên