“Công ước Hà Nội” - Dấu mốc chiến lược khẳng định vị thế Việt Nam trong cuộc chiến toàn cầu chống tội phạm mạng

Từ chỉ đạo mang tầm chiến lược Việt Nam đã chủ động vận động, tham gia sâu vào tiến trình hình thành Công ước, qua đó khẳng định vị thế của mình như một trung tâm đối thoại, hợp tác quốc tế về an ninh mạng.

Từ đầu năm 2025, Bộ Công an đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao và Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA) triển khai kế hoạch chuẩn bị lễ mở ký, dưới sự chỉ đạo sát sao của Đại tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an. Ban Chỉ đạo tổ chức lễ mở ký gồm các cơ quan chuyên môn, ngoại giao và kỹ thuật, với hơn 30 đầu việc cụ thể, hướng tới ba mục tiêu thành công:

(1) Thành công về nội dung.

(2) Thành công trong bảo đảm an ninh, an toàn, trọng thị về lễ tân, ngoại giao.

(3) Thành công trong quảng bá hình ảnh, bản sắc, đất nước, con người Việt Nam với bạn bè quốc tế.

Trao đổi với phóng viên Tạp chí An ninh mạng Việt Nam, Trung tướng Nguyễn Minh Chính - Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội An mạng Quốc gia cho rằng, đây là dấu mốc lịch sử, vừa nâng tầm vị thế chính trị - đối ngoại của Việt Nam, vừa mở ra kỷ nguyên mới của hợp tác toàn cầu trong đấu tranh phòng, chống tội phạm mạng.

Về chuẩn bị, NCA phối hợp chặt chẽ với Bộ Ngoại giao và Bộ Công an xây dựng website chính thức hanoiconvention.org, bảo đảm an toàn thông tin, đa ngôn ngữ, thân thiện người dùng - đóng vai trò nền tảng kết nối giữa Việt Nam và các đoàn quốc tế.

Với vai trò kết nối và đồng hành đối ngoại, NCA tích cực tham gia các diễn đàn quốc tế tại Thái Lan, Hoa kỳ, Áo cùng với Bộ Công an và Bộ Ngoại giao, qua đó gắn mục tiêu ngoại giao số của Việt Nam với xu thế hợp tác an ninh mạng toàn cầu, đưa thông điệp và ý nghĩa của Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng đến các nước. Kết quả bước đầu: nhiều quốc gia, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp công nghệ lớn đánh giao cao vai trò tiên phong của Việt Nam trong việc thúc đẩy khung pháp lý phòng, chống tội phạm mạng.

Cùng với đó, nhằm lan tỏa nội dung Công ước tới cộng đồng, Hiệp hội đã tổ chức NCA Talk chuyên đề "Công ước Hà Nội về phòng, chống tội phạm mạng", quy tu chuyên gia từ Bộ Ngoại giao, Bộ Công an và phát hành đa nền tảng, ghi nhận hàng nghìn lượt tiếp cận; đồng thời phát động Cuộc thi "Sinh viên với Công ước Hà Nội", thu hút hàng nghìn thi sính từ hơn 155 trường đại học, cao đẳng trên toàn quốc - qua đó tạo ra dòng chảy nhận thức, khuyến khích thế hệ trẻ chủ động tìm hiểu và đồng hành cùng các chuẩn mực quốc tế mới.

Các chuyên đề, cuộc thi, buổi tiếp đón đoàn quốc tế được NCA lên kế hoạch và tổ chức hướng tới Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng.

Ở khâu chuẩn bị thực địa cho Lễ mở ký, Hiệp hội là đơn vị phối hợp với Bộ Công an, Bộ Ngoại giao cùng đón tiếp và làm việc với các đoàn công tác quốc tế của Liên hợp quốc để rà soát địa điểm cho các phiên chính thức và sự kiện bên lề; hoàn thiện danh mục phiên thảo luận chuyên đề; thống nhất các phương án an ninh - hậu cần - kỹ thuật - lễ tân; chương trình chính thức cũng như các hoạt động liên quan như tọa đàm cấp cao, triển lãm.

Về tổ chức triển khai tại chỗ, NCA trực tiếp tham gia các hoạt động của Lễ mở ký, trong đó có vận động doanh nghiệp hội viên tham gia triển lãm sản phẩm - dịch vụ an ninh mạng, kết nói các sáng kiến hợp tác công - tư, và điều phối nội dung truyền thông thống nhất. Hiệp hội cũng là đơn vị trực tiếp hỗ trợ Bộ Ngoại giao trong việc đón tiếp các đoàn quốc tế đến Hà Nội tham gia Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng.

Tất cả các bước này đều được NCA triển khai với tin thần chủ động, chuẩn xác và kết nối đa bên, nhằm bảo đảm Lễ mở ký diễn ra chuyên nghiệp - hiệu quả - có tầm ảnh hưởng, và để tiếng nói của Việt Nam vang mạnh mẽ trong nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế xây dựng và một không gian mạng an toàn, lành mạng, tin cậy vì hòa bình và ổn định toàn cầu".

Quá trình vận động kéo dài như vậy hẳn gặp không ít khó khăn. Trung tướng có thể chia sẻ những thách thức lớn nhất mà chúng ta phải vượt qua?

Đây là hành trình đầy thử thách. Mỗi cuộc làm việc với các phái đoàn quốc tế đều đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tài liệu, hình ảnh, luận cứ pháp lý và thông tin thuyết trình. Chỉ cần thiếu một chi tiết cũng có thể ảnh hưởng đến tiến trình vận động.

Nhiều quốc gia ban đầu còn do dự, song khi nhận thấy Việt Nam có nền chính trị ổn định, chính sách đối ngoại hòa bình, kinh nghiệm tổ chức các sự kiện quốc tế lớn và năng lực kỹ thuật vững vàng, họ đã đồng thuận. Quá trình này cũng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Công an, Bộ Ngoại giao và Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA). Việc gần 100 quốc gia, hàng trăm doanh nghiệp và tập đoàn công nghệ quốc tế sẽ có mặt tại Hà Nội là minh chứng cho uy tín, năng lực thuyết phục và sức mạnh mềm của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

Tội phạm mạng hiện nay nguy hiểm và phức tạp ra sao? Và các quốc gia trong đó có Việt Nam cần làm gì để đối phó hiệu quả, thưa Trung tướng?

Trong cuộc cách mạng công nghệ lần thứ tư, hoạt động của tội phạm mạng ngày càng phức tạp và tinh vi, đặc biệt là việc sử dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain, điện toán lượng tử... để thực hiện hành vi phạm tội. Đây là thách thức không chỉ của riêng Việt Nam mà của tất cả các quốc gia.

Đặc điểm của các tổ chức tội phạm mạng hiện nay là ẩn danh và có tổ chức xuyên quốc gia. Điều này khiến việc đấu tranh trở nên vô cùng khó khăn, đòi hỏi sự hợp tác quốc tế chặt chẽ. 

Các cuộc tấn công mạng vào cơ sở hạ tầng trọng yếu quốc gia hay các cơ sở dân sự có thể gây gián đoạn, làm tê liệt nền kinh tế. Tin giả, tin xấu độc gây hoang mang trong dư luận, thậm chí ở nhiều quốc gia có thể bị lợi dụng để gây bất ổn, lật đổ chính quyền. 

Các tổ chức lừa đảo xuyên biên giới như một số tổ chức đang đặt tại các nước láng giềng như Campuchia, đang tấn công ra toàn cầu.

Để đấu tranh hiệu quả, chúng ta cần phải:

Tuyên truyền để người dân phải hiểu về tội phạm mạng để biết cách ứng xử và ứng phó. Đồng thời, phải nâng cao năng lực cho lực lượng chuyên trách trực tiếp đấu tranh với tội phạm mạng. Xây dựng hạ tầng kỹ thuật đầy đủ, đồng bộ để đủ sức ứng phó, chống chịu trước các cuộc tấn công, qua đó bảo vệ hạ tầng số và chủ quyền quốc gia trên không gian mạng.

Song song với đó chính là sự phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ xuyên biên giới, yêu cầu họ tuân thủ pháp luật Việt Nam, tránh trở thành nơi dung túng cho tội phạm.

Cuộc đấu tranh này không phải của riêng một cơ quan hay một quốc gia nào, mà đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Tất cả phải cùng chung tay, chung sức thì mới có thể thành công.

Việc Liên Hợp Quốc thông qua Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng và chọn Hà Nội làm nơi mở ký có ý nghĩa chiến lược như thế nào đối với Việt Nam?

Đây là sự kiện mang ý nghĩa chiến lược và lịch sử đặc biệt. Lần đầu tiên Liên Hợp Quốc ban hành một công ước toàn cầu về phòng, chống tội phạm mạng - và Việt Nam, cụ thể là Hà Nội, được chọn làm địa điểm mở ký.

Chiều 24/12/2024 (giờ New York), Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua bằng đồng thuận Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. Theo quy định tại Điều 64 của Công ước, văn kiện này sẽ được mở ký tại Thủ đô Hà Nội trong năm 2025. Theo đó, Công ước có tên gọi là Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. (Ảnh: TTXVN)

Điều này thể hiện sự tin tưởng của cộng đồng quốc tế vào năng lực, uy tín và vai trò của Việt Nam trong việc thúc đẩy hợp tác toàn cầu về an ninh mạng. Việt Nam đã chuyển từ vị thế “người tham gia” sang “người kiến tạo” trong trật tự an ninh số quốc tế. Đây vừa là niềm tự hào, vừa là trách nhiệm lớn lao trong việc tiếp tục dẫn dắt và kết nối các quốc gia trong cuộc chiến chống tội phạm mạng.

Ngày 22/9/2025, Bộ Ngoại giao và Bộ Công an Việt Nam phối hợp Văn phòng Liên hợp quốc về Phòng chống ma túy và tội phạm (UNODC) đồng tổ chức sự kiện “Con đường tới Hà Nội: Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng - Tôn vinh chủ nghĩa đa phương vì một tương lai số an toàn". Trong ảnh: Các đồng chủ tọa sự kiện. (Ảnh: TTXVN)

Bên cạnh những cơ hội lớn, Việt Nam sẽ phải đối mặt với những thách thức nào khi đăng cai tổ chức và triển khai Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, thưa Trung tướng?

Bên cạnh những cơ hội để chung tay phối hợp với cộng đồng quốc tế, chúng ta cũng đối mặt với không ít thách thức.

Thách thức đầu tiên chính là quá trình vận động và đàm phán để đưa được Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng. Đây là cả một quá trình thuyết phục các quốc gia và Liên Hợp Quốc để lần đầu tiên đưa một sự kiện như thế này ra khỏi trụ sở. Và chúng ta đã làm được, đặc biệt Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc cũng sẽ đến Hà Nội tham dự lễ ký kết.

Thách thức thứ hai là công tác tổ chức một sự kiện quốc tế lớn với gần 100 quốc gia tham dự, bao gồm nhiều lãnh đạo cấp cao và doanh nghiệp lớn. Làm sao để đảm bảo tuyệt đối an ninh, trật tự; đảm bảo về tài chính, hậu cần; đảm bảo các sự kiện bên lề diễn ra thành công. 

Đây là cả một khâu chuẩn bị khổng lồ, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ, nhịp nhàng giữa Ban chỉ đạo và tất cả các cơ quan liên quan, đặc biệt là Bộ Công an (đơn vị chủ trì), Bộ Ngoại giao và Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia.

Thách thức thứ ba liên quan đến vấn đề tài chính. Chúng ta cũng phải chủ động chăm lo, mời và hỗ trợ các đoàn từ những quốc gia, vùng lãnh thổ không có đủ kinh phí tham dự.

Thách thức thứ tư là sau khi Công ước được ký kết, chúng ta phải nội luật hóa các quy định của Công ước vào hệ thống pháp luật trong nước, từ luật hình sự, luật tố tụng hình sự đến các văn bản pháp luật khác. 

Đây là một rào cản lớn vì mỗi quốc gia có một hệ thống pháp luật riêng liên quan đến chủ quyền, thu giữ tài sản, quy trình tố tụng, dẫn độ tội phạm. Chúng ta phải hoàn thiện hệ thống pháp lý của mình để phù hợp với thông lệ quốc tế.

Thách thức thứ năm là các vấn đề phức tạp trong chính Công ước, liên quan đến quy trình tố tụng, đấu tranh, phát hiện tội phạm mạng, đồng thời phải đảm bảo các vấn đề về dữ liệu cá nhân. Sẽ có những mâu thuẫn cần phải giải quyết, sau đó là xây dựng quy trình phối hợp giữa các cơ quan của các quốc gia.

Cuối cùng, thách thức về hạ tầng kỹ thuật và nguồn nhân lực cũng là một vấn đề. Tuy nhiên, chúng ta sẽ phải vượt qua để tổ chức thành công lễ mở ký. 

Chúng ta phải chuẩn bị kỹ lưỡng về nguồn nhân lực, hạ tầng kỹ thuật, hệ thống thông tin để quảng bá sự kiện, truyền tải thông điệp và hình ảnh Việt Nam ra thế giới một cách thông suốt, an toàn. Tôi tin rằng dù có thách thức, chúng ta sẽ tổ chức thành công.

Về hạ tầng kỹ thuật và nhân lực, Việt Nam cần chuẩn bị ra sao để đáp ứng yêu cầu sự kiện và chuẩn mực quốc tế?

Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội quý báu. Để tổ chức thành công, chúng ta cần đầu tư mạnh vào hạ tầng kỹ thuật, hệ thống an ninh mạng, đội ngũ chuyên môn và công tác truyền thông quốc tế.

Hiệp hội NCA phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm bảo đảm mọi hệ thống thông tin hoạt động an toàn tuyệt đối, đồng thời tận dụng dịp này để quảng bá hình ảnh Việt Nam - một quốc gia hòa bình, ổn định, có năng lực công nghệ và khả năng tổ chức chuyên nghiệp.

Tôi tin rằng Việt Nam sẽ tổ chức thành công lễ mở ký Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, qua đó tiếp tục trở thành điểm đến cho các sự kiện Liên Hợp Quốc trong tương lai, khẳng định vị thế là trung tâm hợp tác quốc tế về an ninh mạng. Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng không chỉ là một lễ ký, mà là lời khẳng định Việt Nam đã, đang và sẽ là đối tác tin cậy, trung tâm hợp tác quốc tế có trách nhiệm trong lĩnh vực an ninh mạng”.

Xin trân thành cảm ơn Trung tướng về cuộc trao đổi này!